آشنایی با اوریگامی

آشنایی با هنر زیبای اوریگامی

داستان ما از یک تکه کاغذ ساده شروع می‌شود و به شکل‌ها و حجم‌های بسیار زیبا ختم می‌گردد. اوریگامی که ما به آن هنر جان بخشیدن به کاغذ می‌گوییم، با اینکه سابقه‌ای طولانی در ایران ندارد اما طرفداران و دوست داران بسیار زیادی را به‌سوی خود جذب کرده است. سن، هزینه و امکانات در این هنر معنایی ندارد. تنها کافی است یک برگ کاغذ در اختیار داشته باشید آنگاه می‌توانید به کمک دستان هنرمند خود شکل‌های مختلفی را پدید آورید. از حیوانات و میوه‌ها گرفته تا پیچیده‌ترین اشکال هندسی و فضایی. ما از اوریگامی برای آموزش مفاهیم درسی و لذت‌تر کردن آنها نیز استفاده می‌کنیم کاری که درس خواندن را به یک تفریح لذت‌بخش تبدیل می‌کند و گاهی بازدهی دانش آموزان را حتی تا چند برابر بالا می‌برد. علاوه براین اوریگامی به رشد قوه‌ی تفکر و تخیل، تقویت حافظه‌ی بلند مدت ،هماهنگی نیمکره‌های جادویی مغز، افزایش اعتماد به نفس، توانایی حل مسئله و …به ما کمک می‌کند.
در کنار فواید ارزشمند ذکر شده اوریگامی در رشته‌هایی مانند معماری وعمران، هوافضا، پزشکی، ریاضیات، طراحی لباس، انیمیشن سازی و …کاربردهای اساسی دارد و در آینده‌ای نچندان دور شاهد دستاوردهای جدید دانشمندان رشته‌های فوق با الهام گرفتن از هنر اوریگامی خواهیم بود.

تعریف اوریگامی

واژه‌ی ژاپنی اوریگامی از دو بخش اوری (ori)به معنای با فکر و اندیشه تا زدن و گامی(gami) یا کامی(kami)به معنای کاغذ تشکیل شده است .از این جهت ما اوریگامی را به زبان فارسی به معنای هنر و اندیشه‌ی تازدن کاغذ ترجمه می‌کنیم.به صورت خیلی ساده این هنر روش‌هایی را در اختیار ما قرار می‌دهد که به کمک آنها می‌توانیم با یک برگ کاغذ ساده و به یاری دستان هنرمندمان شکل‌های زیبا و چشم‌نوازی را خلق کنیم.در بسیاری از موارد گفته می‌شود ما هنگام ساخت شکل‌های اوریگامی به هیچ عنوان نمی‌توانیم از چسب یا قیچی استفاده کنیم.اما لازم است بدانید این موضوع بیشتر از اینکه یک قانون باشد به عنوان یک تعهدی که بهتر است آن را رعایت کنیم شناخته می‌شود و حتی اوریگامیست‌های ژاپنی هم کمتر بر روی این موضوع تاکید و تعصب دارند.ولی بدیهی است که استفاده نکردن از چسب و برش دادن کاغذ به هنر و توانمندی ما اعتبار می‌بخشد و جذابیت های آنها را چندین برابر می‌کند.

تاریخچه اوریگامی

مانند بسیاری از هنرهای باستانی کشورهای مختلف، اطلاعات دقیقی از زمان اختراع و شروع هنر زیبای اوریگامی در دسترس نیست. اما آنچه که مسلم است کاغذ برای اولین بار در سال 100 میلادی توسط وزیر کشاورزی وقت چین اختراع شد و برسی تحقیقات مورخان از این می‌گوید که تا زدن کاغذ به صورت خیلی محدود از همان سال‌ها آغاز شده است.سوزاندن خانه‌های ساخته شده با کاغذ در مراسم تدفین افراد اثباتی بر این ادعاست .
چینی‌ها که به اختراع خود می‌بالیدند و حاضر نبودند به راحتی آن را در اختیار دیگران قرار دهند تا 500 سال اسرار تولید کاغذ را نزد خود محفوظ نگه داشتند تا اینکه بالاخره دانش تولید کاغذ توسط راهبان بودایی وارد ژاپن شد و طولی نکشید که ژاپنی‌ها هم به تولید کاغذ پرداختند.
در سال‌های ابتدایی کاغذ به عنوان کالایی لوکس و تجملی شناخته می‌شد و در اختیار اقشار خاصی از جامعه قرار گرفته بود.اما با پایین آمدن هزینه‌های تولید آن و قرار گرفتن در اختیار عامه‌ی مردم، تا زدن کاغذ به عنوان یک سرگرمی و تفریح با نشاط فراگیرتر شد تا جایی که حتی آن‌ها تصمیم گرفتند از این کار در برنامه‌های فرهنگی و آیینی خود هم استفاده کنند.پروانه‌های کاغذی نر و ماده‌ای که در مراسم‌های ازدواج به عنوان تزیینات بر روی فنجان‌ها چسبانده می‌شد نمونه‌ای از عمق نفوذ این کار در سبک زندگی ژاپنی‌هاست .

اوج گرفتن اوریگامی و دوران رنسانس آن

اگرچه چینی‌ها اوریگامی را اختراع کردند، اما این ژاپنی‌ها بودند که آن را اعتلا بخشیدند و به آن عظمت دادند و به همین دلیل امروزه ژاپن را به عنوان مهد اوریگامی جهان معرفی می‌کنند.
در ادامه به برخی از دلایلی که باعث پیشرفت خیره کننده‌ی اوریگامی در بازه‌ی زمانی 100 سال گذشته شده است اشاره می‌کنیم.
نبود یک زبان واحد جهانی و روشی استاندارد برای آموزش و انتقال روش ساخت شکل‌ها باعث شد، گسترش این هنر به کندی صورت بگیرد و چه بسا بسیاری از شکل‌های طراحی شده توسط افراد مختلف در آن سال‌ها به دلیل مکتوب نشدن هم اکنون از بین رفته‌اند.
اما سرانجام در دهه ی 1950 میلادی آکیرا یوشیزاوا از ژاپن و رابرت هاربین از آفریقای جنوبی با نوشتن دو کتاب مجزا و گرداوری مجموعه‌ای از نمادها که از خط چین‌ها، فلش‌ها و تصاویرخاصی تشکیل شده بود، زبان واحد و جهانی اوریگامی را معرفی کردند.(جالب است بدانید با وجود گذشت زمانی نسبتا طولانی، در حال حاضر نیز نمادهای طراحی شده توسط این دو نفر با اندکی تغییر به عنوان نمادهای اصلی و زبان بین المللی اوریگامی شناخته می‌شوند(
اختراع زبان جهانی اوریگامی، در دسترس قرار گرفتن بیشتر کاغذ و ارزان‌تر شدن هزینه‌های تولید آن، اوج گرفتن صنعت چاپ و فیلم برداری، ورود اوریگامی به سرفصل‌های درسی دانش‌آموزان بسیاری از کشورهای دنیا و در کنار آن حمایت دانشگاه‌های بزرگ جهان مانند ام‌آی‌تی و کمبریج و تشکیل انجمن‌ها و کنفرانس‌های مختلف علمی در مورد اوریگامی باعث شد ما امروز تا این اندازه شاهد پیشرفت چشمگیر اوریگامی باشیم و به همین دلیل 100 سال گذشته را دوره‌ی رنسانس و اوج اوریگامی می‌شناسیم.