راه های افزایش انگیزه و علاقه به درس خواندن در کودکان

اگر دلبندتان به درس خواندن علاقه ندارد، شاید بتوانید با راهکارهای این مقاله در او انگیزه به درس خواندن ایجاد کنید. با دانزی همراه باشید.

یکی از واضح‌ترین پیامدهای بی انگیزگی به درس، افت نمرات بچه‌ها است. بی‌انگیزگی اگر برای مدتی طولانی ادامه داشته باشد، ممکن است دانش‌آموز را به ضعف پایه دچار کند که می‌تواند روی آینده تحصیلی و شغلی او اثر منفی بگذارد و باعث شود به کمتر از چیزی که ظرفیتش را دارد بسنده کند. 

دلایل انگیزه نداشتن نوجوانان به درس

اغلب اوقات، پدر و مادرها بی انگیزگی نوجوانان به درس را به چیزهایی مانند: تنبلی، لج کردن یا ناشکر بودن نسبت می‌دهند. بااین‌حال در بیشتر مواقع، مشکل جای دیگری است. 

۱۰ مورد از عواملی که می‌توانند باعث بی انگیزگی نوجوانان به درس شوند، این‌ها هستند:

۱. بی‌فایده دیدن درس و مدرسه

اگر بچه‌ها تحصیل را بی‌فایده یا بی‌معنی بدانند، درس خواندن می‌تواند برایشان زجرآور شود. پدر و مادرها اغلب سعی می‌کنند با گفتن اینکه درس خواندن به گرفتن نمره‌های خوب می‌انجامد و نمره‌های خوب هم برای موفقیت در زندگی لازم است، فرزندشان را به مطالعه تشویق کنند. اما بچه‌ها تجربیات متفاوتی دارند و حتی شاید درک نکنند که موفقیت اصلا چه اهمیتی دارد. همین باعث می‌شود که آن‌ها درباره ارزش تحصیل، دید یکسانی با والدینشان نداشته باشند.

۲. تبدیل شدن علاقه به وسواس

برای بچه‌ها زیاد پیش می‌آید که زمانی که چیزی را دوست دارند، همه فکر و ذکرشان معطوف به همان بشود. برای درس خواندن هم ممکن است همین مسئله رخ بدهد؛ به‌طوری‌که این کار آنقدر نوجوان را به خودش مشغول کند که برایش به دل‌مشغولی دائمی و نوعی وسواس تبدیل شود. اینطور درس خواندن روی سایر جنبه‌های زندگی اثر منفی می‌گذارد و نهایتا می‌تواند به دل‌زدگی از تحصیل بی‍نجامد.

۳. خسته‌کننده بودن روش تدریس

نام معلم، خیلی از ما را به یاد دلسوزی، زحمت کشیدن و کلی ویژگی خوب دیگر می‌اندازد، اما گاهی بعضی مسائل مثل: مشکلات شخصی، خستگی، فرسودگی شغلی و حقوق پایین، نمی‌گذارد که معلم دانش‌آموزها را جذب کند و مطالب را خوب به آن‌ها منتقل کند. درنتیجه سبک تدریس ممکن است خشک و خسته‌کننده شود و به انگیزه دانش‌آموزان آسیب بزند.

۴. دشواری زیاد دروس

بعضی درس‌ها ممکن است به دلایل مختلف، مثل ضعف ذاتی در یک زمینه، ضعیف بودن پایه درسی یا تمرین کافی نداشتن، برای فرزند شما دشوار باشند. درجا زدن دائمی در یک درس می‌تواند دانش‌آموز را دل‌چرکین کند و انگیزه‌اش را از بین ببرد.

۵. آسانی بیش‌ازحد دروس

موفقیت‌های درسی پشت‌سرهم در کوتاه‌مدت می‌تواند حسابی به بچه‌ها انگیزه بدهد، اما اگر وضع برای مدتی طولانی به همین شکل باشد و درس نتواند دانش‌آموز را ذره‌ای به چالش بکشد، طبیعتا انگیزه او افت می‌کند.

۶. خستگی و فرسودگی

امروزه در خیلی از نقاط دنیا دانش‌آموزها نسبت به چند دهه قبل باید حجم بیشتری از مطالب درسی را یاد بگیرند و تکالیف سنگین‌تری را انجام بدهند. کارهای فوق‌برنامه داخل و خارج مدرسه هم که هستند و اگر تعدادشان از تعادل خارج شود، فشار وارده به بچه‌ها می‌تواند آن‌ها را، حتی از سنین خیلی پایین، دچار استرس، خستگی و فرسودگی کند.

۷. انتظارات بیش‌ازحد

این باور در بین عموم هست که با داشتن انتظارات بالا می‌شود انگیزه بچه‌ها را زیاد کرد. البته این درست است؛ اما تا اندازه‌ای. تحقیقات می‌گویند که سطح انتظارات اگر بیش‌ازحد بالا باشد می‌تواند باعث بی انگیزگی دانش آموز شود و حتی افسردگی به‌همراه داشته باشد. تعادل را باید حفظ کرد.

۸. مشکلات خانوادگی

گاهی بی‌انگیزگی کودک یا نوجوان به مدرسه ارتباطی ندارد؛ بلکه مشکل در خانه یا خانواده است. مثلا بچه‌های طلاق معمولا نتایج تحصیلی ضعیف‌تری دارند. 

۹. محیط آموزشی نامناسب

راحتی و امنیت بچه‌ها در فضای آموزشی جزو مسائل مهم است. باید مطمئن شد که آن‌ها در مدرسه به نور کافی، سیستم گرمایشی- سرمایشی و غیره دسترسی دارند و گرسنه نیستند.

درآن‌سو رابطه ضعیف با هم‌کلاسی‌ها، هدف قلدری دیگران قرار گرفتن و رابطه ضعیف با معلم می‌تواند انگیزه دانش‌آموز را خشک کند.

۱۰. ناتوانی‌های یادگیری

ناتوانی‌ها و اختلالات یادگیری، شناختی، روانی و رشدی می‌تواند علاوه‌بر سلامتی، روی قابلیت یادگیری بچه‌ها هم اثر بگذارد. در چنین مواردی باید به مشاور، روانشناس یا دیگر تخصص‌ها مراجعه کرد.

چطور به بچه ها انگیزه درس خواندن دهیم؟

اینکه برای بالا بردن انگیزه‌ درس خواندن بچه‌ چکار می‌شود کرد، سوال خیلی از پدر و مادرها است؛ به‌ویژه که در این زمانه نوجوان‌ها برای تمرکز روی درس‌هایشان باید با کلی عامل حواس‌پرت‌کن، مثل شبکه‌های اجتماعی و برنامه‌های تلویزیونی، دست‌وپنجه نرم کنند.

برای دادن انگیزه درس خواندن به بچه ها این راهکارها را دنبال کنید:

۱. همدلی کنید

برای انگیزه دادن به دلبندتان، اول باید احساس و طرزفکر او را درک کنید. نوجوان‌ها شدیدا احساساتی و حساس هستند. با فرزندتان صحبت کنید و سعی کنید دیدگاهش را بفهمید. سپس دیدگاه خودتان را برایش توضیح بدهید.

حواستان به این نکات باشد:

• باید بفهمید که چرا فرزندتان نمی‌خواهد درس بخواند یا تکالیفش را انجام دهد یا آنکه چه چیزی مانعش می‌شود.
• ممکن است درک چیزی که در کلاس تدریس می‌شود برای فرزندتان دشوار باشد.
• صحبت با او کمک می‌کند تا ضمن همدلی، منبع مشکلات را پیدا کنید.
• سعی کنید از همان اول قضاوت نکنید؛ ابتدا فقط گوش دهید.

۲. دست‌به‌کار شوید

نوجوان‌ها معمولا بعد از روزهای پرمشغله خسته می‌شوند و ممکن است تنبلیشان بشود که سراغ درس و مشق بروند. به‌همین‌خاطر صرف اینکه به او بگویید درس بخواند ممکن است کافی نباشد؛ پس:

• پیش او بنشینید و کمکش کنید. شاید تنها باید کمی هلش دهید.
• سعی کنید موقتا کارهایی را که شاید برایش دشوار باشد از روی دوشش بردارید.
• درصورت‌نیاز دنبال معلم خصوصی باشید.

۳. جر و بحث ممنوع؛ گفتگو کنید

سرزنش کردن نوجوان‌ها برای هر اشکال کوچکی، نتیجه چندان خوبی ندارد. اگر برای همه‌چیز سرش داد و فریاد راه بیندازید، از لحاظ عاطفی از شما دور خواهد شد. در عوض:

• آرام و نرم صحبت کنید؛ اما قاطعانه.
• سعی کنید متوجهش کنید که چرا از نظرتان باید درس بخواند.
• با آرامش بحث کنید که چرا این کار به نفعش است. نصیحت‌های طولانی و داد و بیداد را کنار بگذارید.
• سعی کنید به‌جای نقاط ضعف، روی نقاط قوت او تمرکز کنید.

۴. انتظاراتتان را خیلی بالا نبرید

از همان ابتدا انتظاراتتان را زیاد بالا نبرید. در اغلب موارد، انتظارات بیش‌ازحد روی نوجوان فشار می‌آورد و او را مضطرب می‌کند. به‌جایش:

• بیشتر روی چهارچوب داشتن و زحمت کشیدن تاکید کنید.
• به دلبندتان یاد دهید هربار روی مجموعه‌ای از اهداف کوچک تمرکز کند.
• یادش دهید که بعد از رسیدن به هدف، هدف جدیدی تعیین کند.

۵. روی اهمیت کارهای غیردرسی تاکید کنید

مطمئن شوید که تاکیدتان روی درس خواندن، مانع آن نمی‌شود که فرزندتان به علایق و کارهای دیگرش برسد. پس:

• تشویقش کنید از خانه بیرون بزند و بازی و تفریح کند.
• کمکش کنید برای علایق و سرگرمی‌های مختلفش زمان بگذارد.
• با این کارها هم خستگی ذهنی فرزندتان برطرف می‌شود و هم مهارت‌های مختلفش تقویت خواهد شد.

چگونه کودکان را به درس خواندن علاقه مند کنیم؟

هر کودک یا نوجوانی ویژگی‌های شخصیتی خودش را دارد و به‌همین‌خاطر باید راه‌های مختلفی را برای علاقه مند کردن بچه به درس خواندن امتحان کرد.

از ۵ راه زیر می‌توانید برای علاقه مند کردن کودک به درس خواندن استفاده کنید:

۱. تشویقی بدهید

برای بچه‌های کوچک اغلب می‌شود از خوراکی و تنقلات به‌عنوان پاداش یا جایزه استفاده کرد. مثلا می‌توانیم بگوییم که در ازای انجام به‌موقع تکالیفشان، یک آب‌نبات یا شکلات به آن‌ها می‌دهیم. البته وقتی آن‌ها بزرگ‌تر شوند این روش دیگر برایشان جذابیتی نخواهد داشت، اما می‌تواند جرقه‌ای برای علاقه‌مند کردنشان به درس باشد. جایزه می‌تواند هرچیزی باشد؛ از بردن به مهمانی و پارک گرفته تا نیم ساعت فرصت بیشتر برای کارتون دیدن.

۲. به مطالعه جذابیت بدهید

سعی کنید از سرزنش کردن فرزندتان به‌خاطر آنکه چیزی را درست یاد نگرفته، دوری کنید؛ وگرنه ممکن است درس خواندن، عصبانیتِ شما را یادش بیاورد. زمان درس خواندن را، حتی شده با آهنگ و آواز و هر ماسماسکی که دم دستتان است، جذاب کنید. اگر هر کاری می‌کنید فرزندتان درس را متوجه نمی‌شود، باز هم خونسردی خود را حفظ کنید.

۳. تعریف‌وتمجید کنید

برای پاسخ درست دادن فرزندتان، به او آفرین بگویید. جدا از نتیجه، از تلاش کودک هم تعریف‌وتمجید کنید. این‌طوری او انگیزه می‌گیرد و اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفسش هم بالا می‌رود.

۴. تشویق کنید سوال بپرسد

هیچ‌وقت نگذارید کودک از سوال پرسیدن خجالت بکشد؛ حتی اگر سوالش خیلی پیش‌پاافتاده به نظر برسد. بچه‌ها در مرحله‌ای از زندگی هستند که خیلی چیزها برایشان تازگی دارد و باید به کنجکاوی آن‌ها پاسخ داد.

۵. کتاب بخوانید

برای آنکه فرزندتان به مطالعه علاقه‌مند شود، می‌توانید هر روز برایش کتاب بخوانید؛ چه بخش‌هایی از کتاب‌های درسیش باشد و چه داستان. تخیل قوی کودک باعث می‌شود که به خواندن‌های شما گوش بدهد و به‌مرور خودش هم به مطالعه علاقه‌مند شود.

اشتباهات والدین در ایجاد علاقه به درس خواندن

گاهی پدر و مادرها به‌جای ایجاد علاقه به درس خواندن، بدتر باعث می‌شوند تا فرزندشان از این کار فراری شود. به‌ویژه با بچه‌های فعلی که اگر بخواهیم به کاری مجبورشان کنیم، باید انتظار بدترین واکنش‌ها را داشته باشیم!

این هم ۱۰ اشتباه بزرگ والدین در ترغیب بچه‌ها به درس خواندن:

اشتباهاتی که روی تحصیل اثر می‌گذارند

۱. والدگری هلیکوپتری

بعضی پدر و مادرها آنقدر از شکست خوردن فرزندشان نگرانند که حساسیت بیش‌ازحد به خرج می‌دهند و مدام دور او می‌گردند. اما استقلال و توانایی به خود تکیه کردن، برای یادگیریِ کودک حیاتی است. بدون اشتباه نمی‌شود چیزی را یاد گرفت. به کودک فضا بدهید و ضمن آنکه مراقبش هستید، بگذارید ریسک کند.

۲. تاکید زیاد روی نمره

در سیستم‌های امروزی آموزش‌وپرورش دنیا دیگر نمره به اندازه گذشته ملاک موفقیت نیست. بااین‌حال خیلی از والدین با نادیده گرفتن سایر استعدادهای فرزندشان، تنها نمره برایشان مهم است. البته نمره، به‌ویژه در کشور ما، اهمیت خودش را دارد، ولی باید بین آن و ورزش، هنر، معاشرت یا حتی شغل پاره‌وقت، تعادل برقرار کرد.

اشتباهاتی که روی رشد عاطفی اثر منفی می‌گذارند

۳. بی‌توجهی به پیشرفت‌های کودک

بچه‌ها به برداشت والدین از خودشان اهمیت می‌دهند؛ حتی اگر این‌طور به نظر نرسد. به فرزندتان نشان دهید که متوجه زحمات او در تحصیل هستید. بیشتر روی تلاش او تمرکز کنید تا نتیجه.

۴. مقایسه کردن کودک با دیگران

یکی از بدترین اشتباهات والدین، مقایسه کردن فرزندشان با بچه‌های دیگر است؛ کاری که روی عزت‌نفس کودک اثر بدی می‌گذارد. این بچه‌های دیگر می‌توانند خواهر یا برادر او باشند یا همسایه شما یا حتی خودتان، زمانی که هم‌سن او بودید. یادتان باشد که هیچ دو نفری کاملا شبیه هم نیستند.

اشتباهاتی که تمرکز کودک را به‌هم می‌ریزند

۵. تمرکز بیش‌ازحد روی موفقیت

بعضی والدین فرزندشان را تنها به موفقیت‌های تحصیلی سوق می‌دهند و به مهارت‌ها و توانایی‌هایی که بعدا در زندگی او به کار خواهند آمد کم‌لطفی می‌کنند. این رفتار می‌تواند بچه‌ها را دچار وسواس موفقیت کند و از رشد شخصی بازدارد.

۶. از این شاخه به آن شاخه پریدن

یک دسته از پدر و مادرها می‌گذارند که فرزندشان درحالی‌که هنوز فعالیتی را شروع نکرده، آن را بدون دلیل خاصی رها کند و مدام از این شاخه به آن شاخه بپرد. این‌طوری کودک ارزش تلاش و پشتکار را یاد نمی‌گیرد.

اشتباهاتی که نمی‌گذارند کودک با مدرسه اخت شود

۷. به دنبال بهترین مدرسه بودن

طبیعی است که پدر و مادر بخواهند فرزندشان را به بهترین مدرسه ممکن بفرستند، ولی گاهی بزرگی نام مدرسه را با خوب بودن آن برای فرزندمان اشتباه می‌گیریم. بهترین مدرسه برای کودک جایی است که با ویژگی‌هایش متناسب باشد و او از درس خواندن در آنجا احساس شادی و رضایت کند. مدرسه باید طوری انتخاب شود که از عملکرد تحصیلی فرزندمان نگرانی خاصی نداشته باشیم.

۸. بی‌خبری از اوضاع مدرسه

والدین باید در جریان وضعیت فرزندشان در مدرسه قرار داشته باشند. شرکت در جلسات اولیا و مربیان برای این منظور است. اگر کودک احساس کند والدینش به اندازه پدر و مادرهای دیگر در برنامه‌های مدرسه مشارکت ندارند، ممکن است نسبت به مدرسه سرد شود.

اشتباهاتی که اعتیاد به تکنولوژی را به‌همراه دارند

۹. آشنایی کودک با تکنولوژی از سن خیلی پایین

هرچه بچه‌ها در زندگیشان زودتر به تکنولوژی، دسترسی نامحدود پیدا کنند، احتمال افتادنشان در دام اعتیاد به فناوری بیشتر می‌شود. زمانی که کودک به دائما نشستن پای بازی‌های ویدیویی عادت کند، دیگر بعید است که تفریحات دیگر برایش جذاب باشند. این می‌تواند مشکلاتی جدی برای کودک به‌همراه بیاورد.

۱۰. استفاده از تکنولوژی به‌عنوان تشویقی

شاید به نظر ضرری نداشته باشد، ولی استفاده از تکنولوژی به‌عنوان پاداش می‌تواند اثر عکس بگذارد. این کار ممکن است از مثلا رفتن به بستنی‌فروشی آسان‌تر باشد، ولی تاثیرات منفی بلندمدت دارد. اینکه بگذاریم کودک بعد از انجام تکالیفش، به‌عنوان جایزه پای موبایل یا تبلت بنشیند و بازی کند، ممکن است این برداشت را برای او به وجود بیاورد که مطالعه و درس خواندن آش کشک خاله هستند، نه اینکه فایده‌ای داشته باشند و خودشان پاداش باشند.  

شما چه راه‌های دیگری برای افزایش انگیزه درس‌خواندن در بچه‌ها می‌شناسید؟ لطفا در قسمت نظرات برای ما بنویسید.

منبع:

builtbyme

momjunction

intrinsicscholars

parentcircle