معرفی سبک فرزندپروری طرد کننده و خصوصیات این سبک

یک قسمت دیگر از مقالات سبک‌های فرزندپروری، که ما را به دنیای پدر و مادرهایی می‌برد که لطفشان را بدجوری از کودک دریغ می‌کنند: والدین طرد کننده، از اسمش تقریباً مشخص است که سبک فرزندپروری طردکننده چیست، اما با دانزی همراه باشید تا در مورد آن بیشتر بخوانیم.

با مقاله «کدام سبک فرزند پروری از بقیه بهتر است؟» به سبک‌های والدگری یا همان فرزندپروری، سری زدیم و با ویژگی‌های چهار سبک اصلی آن آشنا شدیم. سپس در مقالات بعدی، یک‌به‌یک به این سبک‌ها پرداختیم؛ تا امروز که به چهارمین مورد، یعنی فرزندپروری طرد کننده رسیده‌ایم. برویم و ببینیم که این سبک نه‌چندان قابل دفاع، چه خصوصیاتی دارد.

سبک فرزندپروری طردکننده چیست؟

فرزندپروری طردکننده، سهل انگارانه یا والدین بی تفاوت (Uninvolved Parenting) سبکی است با این ویژگی شاخص: احساس مسئولیت ناچیز والدین نسبت به فرزندان و همچنین سطح انتظارات پایینشان از بچه‌ها. 

والدین بی‌تفاوت از زندگی فرزندشان غافل هستند و خودشان را چندان درگیر آن نمی‌کنند. آن‌ها خودشان را نسبت به تامین نیازهای کودک، مسئول نمی‌دانند؛ چه نیاز اساسی باشد و چه نیاز عاطفی. این پدر و مادرها همچنین حد و مرزی برای بچه‌هایشان در نظر نمی‌گیرند و به تربیت آن‌ها کاری ندارند.

فرزندان این خانواده‌ها از راهنمایی‌ها و حمایت والدینشان محروم هستند یا آنکه میزان محبتی که می‌بینند آن‌قدر کم است که عملا بود و نبودش فرقی نمی‌کند.

در واقع این بچه‌ها به امان خدا رها شده‌اند تا خودشان بزرگ شوند. فرزندپروری طردکننده را می‌توانیم بدترین سبک در میان چهار سبک اصلی فرزندپروری بدانیم.

چطور متوجه رفتارهای طردکننده بشویم؟

اگر، دور از جانتان، احتمال می‌دهید که شاید خودتان هم جزو والدین طردکننده باشید، نگاهی به ویژگی‌های آن‌ها بیندازید و خودتان مقایسه کنید.

ویژگی های والدین طردکننده عبارتند از:

• نسبت به فرزندانشان بی‌تفاوت هستند.
• هم پاسخ‌گویی والدین و هم انتظارات آن‌ها از فرزندان کم است.
• از لحاظ پاسخ‌گویی و داشتن احساس مسئولیت، عملا نقطه مقابل والدین سهل‌گیر محسوب می‌شوند.
• از نظر سطح انتظارات و خواسته‌ها، والدین اقتدارگرا و طردکننده قطب‌های مخالف یکدیگر هستند
• با فرزندانشان برخورد گرم ندارند و به آن‌ها ابراز محبت نمی‌کنند.
• به نیازهای حتی اساسی فرزندشان بی‌توجه هستند.
• از حمایت عاطفی، مثل تشویق کردن و دادن احساس تعلق، دریغ می‌کنند.
• قانون، محدودیت و حد و مرزی برای رفتار بچه‌هایشان نمی‌گذارند.
• بر فرزندانشان نظارت ندارند.
• به اوضاع مدرسه بچه توجهی ندارند و به اطلاع از تکالیف و وضعیت درسی او تمایلی نشان نمی‌دهند.
• به‌طور کلی خودشان را درگیر زندگی بچه‌هایشان نمی‌کنند.

اینکه چه مسائلی باعث می‌شوند که پدر یا مادری به سراغ این سبک فرزندپروری برود، جای بحث دارد. در اغلب موارد، این پدر و مادرها خودشان فرزندان خانواده‌های مشکل‌دار هستند؛ خانواده‌هایی که در زمینه رسیدگی به آن‌ها کم گذاشته‌اند و بعضا والدین سهل انگار داشته‌اند. در خیلی از اوقات، ناراحتی‌های روحی-روانی والدینِ آن‌ها، مثل افسردگی، عامل این کم‌ توجهی بوده و در موارد بسیاری هم اعتیاد پدر یا مادر به مواد مخدر یا الکل، چنین وضع نابسامانی را به وجود آورده است.

یک نکته مهم: همه پدر و مادرهایی که برای فرزندشان کم وقت می‌گذارند یا خوب به نیازهایش نمی‌رسند، طرد کننده نیستند.

مثلا پدر و مادری که هر دو شاغل هستند و به‌خاطر نوع کار، سرشان خیلی شلوغ است، طبیعتاً نمی‌توانند وقت زیادی برای دلبندشان بگذارند. چنین والدینی شاید خیلی هم مهربان و دلسوز باشند و در همان فرصت‌های اندکی که دارند، به فرزندشان محبت بکنند و رابطه صمیمانه و گرمی هم با او داشته باشند. مسلماً چنین والدینی را نمی‌توانیم سهل‌انگار و طردکننده بدانیم؛ مخصوصا که در رابطه میان کودک و والد، کیفیت اهمیت بیشتری نسبت به کمیت دارد.

بله، شاید والدین پرمشغله‌ای که به‌خاطر بی‌خیالی و سهل‌انگاری به داد کودک نمی‌رسند طردکننده باشند، ولی والدینی که زمان کافی برای رسیدگی به فرزندشان ندارند این‌طور نیستند و در بدترین حالت، نهایتا می‌شود گفت ضعف مدیریت زمان دارند. اینکه «نتوانیم» به نیازهای کودک پاسخ بدهیم با اینکه «نخواهیم» خیلی فرق می‌کند.

با همین حساب، «فرزندپروری منطقه آزاد» (Free-Range Parenting) هم با فرزندپروری طرد کننده متفاوت است. فرزندپروری منطقه آزاد یا فرزندپروری آزاد، اصطلاحی نسبتا جدید است و نوعی سبک والدگری فرعی محسوب می‌شود. این اصطلاح برای اشاره به والدینی به کار می‌رود که می‌گذارند فرزندشان بدون نظارت و همراهی آن‌ها به جاهای خاصی، مثل زمین بازی نزدیک خانه، برود. چنین پدر و مادرهایی ممکن است انتظارات بالایی از فرزندشان داشته باشند؛ درعین‌حالی که هم برای تامین نیازهای دلبندشان تلاش می‌کنند و هم با او گرم و صمیمی هستند. مشخص است که چنین رفتاری کاملا با فرزندپروری طرد کننده تفاوت دارد.

خصوصیات فرزندان در خانواده های طردکننده

زمانی که پدر و مادر به کودک توجه کافی نداشته باشند و او را از محبتشان محروم کنند، دور از ذهن نیست که فرزندشان در طول دوران کودکی و نوجوانی و حتی در بزرگسالی، به آسیب‌هایی جدی دچار شود. متاسفانه در واقعیت، همین‌طور هم هست؛ چرا که فرزندپروری سهل انگارانه می‌تواند روی سلامت جسمی و روانی فرزندان و همین‌طور روند رشد آن‌ها شدیدا تاثیر منفی بگذارد.

معمولا فرزندان خانواده های طردکننده چنین مشکلاتی را تجربه می‌کنند:

• تحریک‌پذیری بالا و کنترل کمتر روی خود
• موفقیت‌های تحصیلی کمتر از حد توان
• ضعف در تسلط بر احساسات
• ضعف مهارت‌های اجتماعی
• عزت‌نفس پایین
• احتمال بالای دچار شدن به اختلالات خلقی، مانند افسردگی
• داشتن زمینه ابتلا به اختلال شخصیت مرزی
• احتمال بیشتر تبدیل شدن به والدین سهل انگار. فرزندان والدین طرد کننده درمقایسه‌با دیگران ۲.۶ برابر بیشتر از فرزندانشان غفلت می‌کنند
• ریسک بالاتر اعتیاد پیدا کردن به موادمخدر. فرزندان چنین خانواده‌هایی ۴ تا ۱۰ برابر بیشتر احتمال دارد که دچار سوء مصرف مواد مخدر شوند.

شما چه برداشتی از مورد سبک فرزندپروری طردکننده دارید؟ به نظرتان این سبک چه صدمات دیگری به کودکان می‌زند؟ لطفا برای ما در بخش نظرات بنویسید.

منبع:

parentingforbrain