ناخن جویدن کودکان نشانه چیست؟

ناخن جویدن کودکان را دست کم نگیرید، این موضوع می‌تواند کم‌کم به مشکلات بیشتری منجر شود، در این مقاله در مجله‌ی دانزی در مورد علت و درمان این کار بچه‌ها صحبت خواهیم کرد.

ناخن جویدن مشکلی است که در دنیا خیلی‌ها را گرفتار کرده و مخصوصا در بچه‌ها بیشتر دیده می‌شود. در ادامه درباره‌ی این مسئله نوشته‌ایم و در کنار علائم و عوارض آن، راه‌هایی را هم برای درمان آن ذکر کرده‌ایم.

علائم ناخن جویدن کودکان

اگر فرزندتان این علائم و نشانه‌ها را دارد، احتمالا دچار مشکل جویدن ناخن است:

• داشتن استرس یا اضطرابی که زمینه‌ساز شروع به جویدن می‌شود.
• احساس رضایت و تسکین بعد از جویدن ناخن‌ها
• آزردگی پوست اطراف ناخن‌ها بر اثر جویدن مداوم
• دیده شدن عفونت باکتریایی و قارچی در پوست اطراف ناخن‌ها و آسیب‌دیدگی بستر ناخن (پوست زیر ناخن که ناخن آن را پوشانده است)
• نشانه‌های ساییدگی و ترک‌خوردگی در دندان‌های پیشین (دندان‌های جلو) و عفونت یا التهاب در لثه
• بروز مشکل جدی در روابط اجتماعی و خانوادگی

علت ناخن جویدن کودکان

ناخن جویدن بچه‌ها می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ ازجمله: کنجکاوی، سر رفتن حوصله، مقابله با استرس، برای وقت‌گذرانی یا برحسب عادت. جویدن ناخن‌ها شایع‌ترین «عادت عصبی» یا «تیک عصبی» است. انواع دیگر این عادت‌ها عبارت هستند از: مکیدن انگشت شست، انگشت کردن در بینی، پیچاندن یا کشیدن موها و دندان‌قروچه. البته هیچ‌کدام از این‌ها لزوماً نشان‌دهنده اضطراب داشتن نیست و ازاین‌جهت شاید «عادت عصبی» عبارت چندان درستی نباشد. جویدن ناخن در میان بچه‌هایی که طبع حساس و عصبی دارند شیوع بیشتری دارد و از میان عادت‌های عصبی، این ناخن جویدن است که بیشترین احتمال را دارد که در دوران بزرگسالی هم ادامه پیدا کند. بین ۳۰ تا ۶۰ درصد از دانش‌آموزان دبستانی و ۲۰ درصد از نوجوانان، دستکم در مقطعی، ناخن‌های خود را می‌جویده‌اند. بین یک-چهارم تا یک-سوم دانشجویان هم عنوان می‌کنند که این عادت هنوز در آن‌ها وجود دارد.

ناخن جویدن کودکان نشانه چیست؟

رشد کردن و بزرگ شدن ذاتا اضطراب‌آور است و بسیاری از تنش‌ها و فشارهایی که بچه‌ها متحمل می‌شوند به چشم پدر و مادرها نمی‌آید. اگر ناخن جویدن فرزندتان شدید نیست، آسیبی به او نمی‌زند و ناخودآگاه انجامش می‌دهد (مثلا حین تماشا کردن تلویزیون) یا در موقعیت‌های خاصی دچارش می‌شود (مثلا زمان امتحانات) احتمالا نیازی به نگرانی نیست.

اگر می‌دانید یا احتمال می‌دهید که اضطراب فرزندتان به دلیل یک موقعیت خاص است، مثلا نقل‌مکانی که تازگی داشته‌اند، طلاق در خانواده یا رفتن به مدرسه جدید، سعی کنید به او کمک کنید تا درباره احساساتش صحبت کند.

اگر ناخن جویدن فرزندتان حالتی افراطی و آسیب‌زننده به خود گرفته است، زمان آن است که با پزشک یا مشاور مدرسه مشورت کنید. در چنین مواردی باید نگران باشید: اگر انگشتان فرزندتان پوسته‌پوسته و زخمی شده و علاوه‌بر ناخن‌ها پوست او نیز جویده شده، مژه‌هایش را می‌کَند یا خوب نمی‌خوابد. اگر عادت ناخن جویدن ناگهانی در کودک به وجود آمده و به‌سرعت شدت پیدا کرده اس، هم با پزشک خانوادگیتان تماس بگیرید. درواقع بهتر است نسبت به هر تغییر شدید و ناگهانی در رفتار فرزندتان حساس باشید و تلاش کنید دلیل آن را پیدا کنید.

ازطرفی اگر به نظرتان این عادت هیچ آسیب جسمی یا روانی برای فرزندتان به‌همراه ندارد، شاید بهترین کار آن باشد که این رفتار را نادیده بگیرید؛ تا یا با گذشت زمان از سر کودک بیفتد یا آنکه او خودش برای حل این مشکل از شما کمک بگیرد.

راه‌های درمان ناخن جویدن کودکان

متاسفانه درمورد عادت‌های ناخودآگاه، انتقاد و تنبیه کردن کودک در بدترین حالت کدورت به وجود می‌آورد و در بهترین حالت بی‌اثر خواهد بود.

یکی از کارهایی که می‌توانید بکنید، آن است که عادت جایگزینی به کودک معرفی کنید؛ مثلا به او بگویید که یک سنگ صاف و صیقلی در جیب خود بگذارد و به‌جای کلنجار رفتن با ناخن‌هایش، در زمان نگرانی آن را به‌آرامی بین انگشتانش بچرخاند. اینکه با ملایمت و به‌طور مداوم به او گوشزد کنید که دارد ناخن‌هایش را می‌جود هم ممکن است اثربخش باشد؛ البته ازقبل سر علامتی با هم توافق کنید تا با تذکرتان، او در جلوی جمع شرمنده نشود. مثلا در زمان صرف صبحانه می‌توانید به او بگویید: «عزیزم، اگر بتوانی امروز جلوی ناخن جویدنت را بگیری، خیلی خوب می‌شود» و به او بگویید که هر بار او را در حال جویدن ناخن دیدید، با انگشت اشاره به‌آرامی دست او را لمس خواهید کرد.

اگر این عادت او شما را آزار می‌دهد، برای آن حد و حدودی تعیین کنید؛ مثلا بگویید: «سر سفره، ناخن جویدن نداریم!» در مواقع دیگر هم می‌توانید با مهربانی به او بگویید که باآنکه می‌دانید نمی‌تواند جلوی این کار را بگیرد، ولی از دیدن این حرکت هم خوشتان نمی‌آید و ترجیح می‌دهید چند دقیقه‌ای پیشش نباشید.

مهم‌ترین مسئله این است که بر احساسات خود مسلط باشید. این‌طور نباشد که مدام خودخوری کنید تا اینکه یک‌جا از کوره دربروید و داد بزنید که: «بس است! این‌قدر ناخنت را نجو! کلافه‌ام کردی!» با این کار، همه‌چیز به‌هم می‌ریزد. اگر اوضاع خوب نیست، صراحتا بگویید: «به‌نظرم هردویمان بیش‌ازحد درگیر این مسئله شده‌ایم. ترجیح می‌دهم یک مدت به این قضیه فکر نکنم.»

به‌طور خلاصه تا زمانی که کودک یا نوجوان شما به خودش آسیب نمی‌زند و وضعیتش زیاد هم استرسی به نظر نمی‌رسد، بهترین کار این است که همه‌چیز را به زمان بسپارید. اما اگر فرزندتان در این زمینه از شما کمک خواست چه کاری می‌توانید انجام دهید؟

می‌توانید در ابتدا درباره تیک‌های عصبی صحبت کنید و مثال‌هایی از ترک عادت‌ها بیاورید. برای بچه‌های کوچک‌تر می‌توانید سراغ داستان‌هایی بروید که چنین موضوعی دارند. بچه‌های بزرگ‌تر هم احتمالا ترجیح می‌دهند که شما شخصا زیاد درگیر مسئله نشوید. به‌هرحال باهم بر سر اینکه نقش شما در این قضیه باید چطور باشد، توافق کنید. آیا او می‌خواهد که شما ناخن نجویدن را به او گوشزد کنید یا خیر؟

اگر با این کار موافق است، یک اشاره ظریف را انتخاب کنید (مثل یک کلمه رمز) که جلب‌توجه نکند و اصطلاحا تابلو نباشد. فرزندتان را تشویق کنید که حواسش به خودش باشد و ببیند که در چه زمانی و چه موقعیت‌هایی به سراغ ناخن جویدن می‌رود. به او چند روش تمدد اعصاب، مثلا تنفس عمیق یا مشت کردن و باز کردن دست‌ها، یاد دهید. می‌توانید یک ناخن‌گیر را به دسته‌کلید او ببندید تا بتواند با آن جلوی وسوسه شدن خودش را بگیرد. اگر فرزندتان به اندازه کافی بزرگ است، یک سوهان ناخن در اتاق یا حمام برای او بگذارید.

بعد از این دیگر باید پشتکار از خود نشان دهید. به فرزندتان بگویید که برای هر کسی یک سری روش‌ها بهتر جواب می‌دهد و تشویقش کنید که اگر موفق نشد، روش‌های دیگری را امتحان کند. طبیعتا هرچه سن او بیشتر باشد، بیشتر می‌توانید مسئولیت این کار را به او بسپارید.

همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، می‌توانید عادتی جایگزین برای کودک در نظر بگیرید. اگر فرزندتان زیر هشت-نه سال دارد، برای پیدا کردن این عادت احتمالا باید به او کمک کنید. می‌توانید قبل از راهی کردن او به مدرسه یا رفتنش به رختخواب، عادت جایگزین را باهم تمرین کنید. برای بچه‌های زیر ۱۰ سال می‌توانید روزهایی را که ناخن نمی‌جود در تقویم علامت بزنید. برای سنین بالاتر هم یک طرح تشویقی در نظر بگیرید؛ به این شکل که به‌ازای هر روزی که او ناخن خود را نمی‌جود، مبلغی را برای او پس‌انداز کنید. البته چراغ اول را باید خود او روشن کند و مبلغی را در صندوق بگذارد. تشویق دیگر می‌تواند آن باشد که دخترتان را برای مانیکور به سالن زیبایی ببرید؛ به‌شرط آنکه ناخن‌هایش به اندازه کافی بلند شوند.

برای بعضی بچه‌ها هم یادآورهای فیزیکی به کار می‌آیند؛ مثلا درصورت تمایل کودک، می‌توانید سر انگشت‌های او را چسب‌زخم بزنید. درنهایت هرازگاهی به او و خودتان یادآوری کنید که کنار گذاشتن عادت‌ها سخت است و زمان می‌برد. سرانجام صبر و پشتکار شما نتیجه خواهد داد. لطفا برای گرفتن نتیجه بهتر مطلب آموزش صبر به کودکان را بخوانید.

آسیب‌های ناشی از ناخن جویدن در کودکان

مینای دندان که مانند یک لایه محافظ، دندان‌ها را می‌پوشاند، محکم‌ترین بافتی است که درون بدن انسان وجود دارد. بااین‌حال مینا می‌تواند دچار فرسایش شود. باآنکه جویدن هرازگاهی دندان‌ها آسیب آنچنانی به مینا نمی‌زند، ولی جویدن مکرر یا شدید مشکل‌ساز خواهد شد. درنتیجه، بعضی از آسیب‌هایی که ناخن جویدن می‌تواند به‌همراه داشته باشد از این قرار است:

• حساس شدن یا ضعیف شدن دندان: با فرسایش مینا، دندان حساس می‌شود و آسیب‌پذیرتر خواهد شد
• ترک خوردن یا شکستن دندان: نازک شدن مینا در کنار فشار ناشی از ناخن جویدن می‌تواند به‌آسانی منجر به ترک خوردن یا شکستگی دندان شود
• عفونت و آلودگی لثه: جویدن ناخن‌ها انواع باکتری‌ها و میکروب‌ها را وارد فضای دهان می‌کند که می‌تواند عفونت لثه را به‌همراه داشته باشد
• افتادن زودهنگام دندان‌های شیری: وارد شدن فشار اضافی طولانی بر دندان‌های شیری می‌تواند باعث لق شدن آن‌ها و افتادن زودهنگامشان شود؛ مسئله‌ای که روی رشد دندان‌های دائمی هم اثر می‌گذارد
• کج شدن دندان‌های دائمی: باآنکه دندان‌های دائمی از دندان‌های شیری محکم‌تر هستند، ولی جویدن ناخن می‌تواند باعث کج درآمدن آن‌ها یا احساس لق شدن آن‌ها شود
• دندان‌قروچه شبانه: تحقیقات حاکی از آن است که جویدن ناخودآگاه اجسام سخت، مانند ناخن، یخ و درِ خودکار، می‌تواند احتمال دندان‌قروچه شبانه در خواب را افزایش دهد.

آیا شما تجربه‌ای از روش درمان ناخن جویدن در کودکان دارید؟ منتظر خواندن نظرات و تجربیات شما هستیم.

منبع:

villagepediatricdentistry

medindia

consumer