سبک فرزند پروری سهل گیرانه چیست و خصوصیات والدین و فرزندان این سبک

مقالات سبک‌های فرزندپروری ما همچنان ادامه دارند. این‌بار نوبتی هم که باشد، نوبت فرزندپروری سهل گیرانه است. با دانزی همراه باشید.

سری مقاله‌های سبک‌های فرزندپروری که استارت آن‌ها را با «کدام سبک فرزند پروری از بقیه بهتر است؟» زدیم، حالا به ایستگاه فرزندپروری سهل گیرانه رسیده است. همان‌طور که معلوم است، می‌خواهیم درباره این سبک والدگری و تاثیرات آن روی بچه‌ها صحبت کنیم.

سبک فرزندپروری سهل گیرانه چیست؟

والدگری یا فرزندپروری سهل‌گیرانه (Permissive Parenting) یکی از چهار سبک اصلی پرورش و تربیت فرزندان است. سطح انتظارات پایین از فرزند و در عوض آن، پاسخگویی بالای پدر و مادر، از ویژگی‌های اصلی این سبک است.

والدین سهل گیر معمولا به بچه‌هایشان زیاد محبت می‌کنند، ولی قانون‌های خاصی برای آن‌ها وضع نمی‌کنند و حد و مرزهای چندانی هم برایشان نمی‌گذارند. آن‌ها انتظار ندارند که از فرزندانشان رفتار پخته ببینند و اغلب، بیشتر «دوست» آن‌ها هستند تا آنکه سرپرستشان باشند. خیلی اوقات آن‌ها عملا در نقطه مقابل «والدین هلیکوپتری» قرار می‌گیرند؛ یعنی همان پدر و مادرهایی که مدام دور و بر فرزندشان هستند و حواسشان به تک‌تک حرکات او هست. 

پدر و مادرهای سهل گیر خیلی به فرزندشان آسان می‌گیرند و ازاین‌جهت بی‌خیال به نظر می‌رسند. آن‌ها به‌ندرت قانون یا چهارچوبی تعیین می‌کنند یا در این‌ صورت هم کمتر دست به اجرای آن می‌زنند. این تکیه‌کلام را از چنین پدر و مادرهایی زیاد می‌شود شنید یا در عمل دید: «بچه هستند دیگر!». این دسته از والدین با آنکه معمولا گرم و صمیمی هستند، هیچ کاری برای کنترل یا تربیت کردن فرزندانشان انجام نمی‌دهند یا آنکه دراین‌زمینه به حداقل‌ها بسنده می‌کنند.

متاسفانه بچه‌هایی که به سبک فرزند پروری سهل گیرانه بزرگ می‌شوند احتمال زیادی دارد که ازلحاظ خودکنترلی و تسلط بر نفس، کم بیاورند.

از کجا بفهمیم رفتار سهل گیرانه نسبت به فرزندانمان داریم؟

آیا با این اوصاف فکر می‌کنید که سبک فرزندپروری سهل گیرانه را درمورد دلبندتان در پیش گرفته‌اید؟ خب، اول باید ببینید که ویژگی‌های این‌طور والدینی را دارید یا نه.

والدین سهل گیر چنین خصوصیاتی دارند:

• معمولا نسبت به فرزندانشان محبت زیادی دارند و حسابی حمایتشان می‌کنند
• در تصمیم‌گیری‌های مهم هم نظر بچه‌هایشان را می‌پرسند
• بیشتر آزادی فرزند برایشان مهم است تا مسئولیت‌پذیری او
• قوانین و معیارهای اخلاقی-رفتاری اندکی دارند و در اجرای همان‌ها هم سخت نمی‌گیرند
• برای آنکه کودک را به رفتاری تشویق کنند، ممکن است زیاد دست‌ به‌ دامن هدیه دادن، خرید اسباب‌بازی، خوراکی‌های خوشمزه دادن و انواع دیگر «رشوه» شوند!
• برای فرزندانشان بیشتر دوست هستند تا والد
• در زمینه برنامه‌ریزی و نظم بخشیدن، زیاد نمی‌شود رویشان حساب کرد.
• به‌ندرت پیامد یا عواقبی برای اشتباهات کودک اعمال می‌کنند.

خصوصیات فرزندان خانواده های سهل گیر

محققان می‌گویند که سبک فرزندپروری سهل گیرانه می‌تواند نتایج منفی زیادی به‌همراه داشته باشد. فرزندان خانواده‌های سهل‌گیر احتمال بیشتری دارد که دچار مشکلات زیر شوند:

• مشکل در کنترل نفس و انضباط شخصی: چنین بچه‌هایی ممکن است ازلحاظ خویشتن‌داری و کنترل نفس، تعریفی نداشته باشند. این مورد به‌ویژه در مدرسه، در دوری از محیط خانوادگی و چهارچوب‌هایش، می‌تواند انگیزه تحصیلی آن‌ها را در سطح پایین‌تری نسبت به همکلاسی‌هایشان قرار دهد.
• ضعف در مهارت‌های اجتماعی: گفتیم که پدر و مادرهای سهل‌گیر معمولا انتظار چندانی از پختگی رفتار فرزندشان ندارند. همین می‌تواند باعث ضعف مهارت‌های اجتماعی-معاشرتی کودک شود. البته کودک ممکن است در روابط بین‌فردی وضعیت خوبی داشته باشد، اما مثلا در سهیم شدن و شریک شدن خیر.
• خودخواه، خودمحور و پرتوقع بودن: طبیعی است که بچه‌ای که همیشه هرچیزی که خواسته برایش فراهم شده و محدودیت تربیتی خاصی هم در زندگی نداشته، خودخواه بار بیاید.
• احساس ناامنی، به‌خاطر محرومیت از راهنمایی‌ها و باید و نبایدهای والدین: نداشتن محدودیت هم مثل محدودیت زیاد می‌تواند برای کودک مضر باشد و باعث شود که او در دلش احساس نگرانی و ناامنی کند.
• ناکامی در حوزه‌های مختلف: به‌خاطر آنکه والدین سهل گیر انتظارات چندانی از دلبندانشان ندارند، فرزندان آن‌ها ممکن است چالش و هدف خاصی در زندگی نداشته باشند. فرزندپروری سهل گیرانه در خیلی اوقات، ضعف تحصیلی بچه‌ها را به‌همراه دارد.
• ضعف در تصمیم‌گیری: از آنجا که چنین والدینی عملا قانون خاصی برای کودک نمی‌گذارند یا دستکم اِعمالش نمی‌کنند، بچه‌ها در یادگیری مهارت‌های حل مسئله و تصمیم‌گیری به مشکل بر می‌خورند.
• تمایل بیشتر به بزهکاری و اعتیاد: بعضی تحقیقات حاکی از آن هستند که فرزندان والدین سهل گیر بیشتر احتمال دارد که به سمت بزهکاری و مصرف الکل و موادمخدر بروند.
• پرخاشگری و درک عاطفی ضعیف: کودکانی که سهل‌گیرانه بار آمده‌اند، درست یاد نگرفته‌اند که چطور باید با احساساتشان روبه‌رو شوند؛ به‌ویژه در موقعیت‌هایی که به خواسته‌شان نمی‌رسند. به‌همین‌خاطر در زمان قرار گرفتن در شرایط استرس‌زا یا عاطفی ممکن است کارشان سخت شود.
• ناتوانی در مدیریت زمان و عادت‌ها: نداشتن چهارچوب و قانون در خانه، باعث می‌شود که این بچه‌ها عملا معنی حد و مرز و محدودیت را درک نکنند. درنتیجه، سر زدن رفتارهای افراطی مانند: پرخوری، تماشای بیش‌ از حد تلویزیون و نشستن زیاد پای بازی‌های ویدیویی، از آن‌ها بعید نیست. به‌خاطر یاد نگرفتن تعادل و حد و اندازه، این بچه‌ها ممکن است به دام عادت‌های ناسالم، اضافه‌وزن و… بیفتند.

البته که سبک فرزندپروری سهل گیرانه فقط جنبه‌های منفی ندارد. بچه‌هایی که به این سبک بزرگ می‌شوند می‌توانند چنین مزیت‌هایی داشته باشند:

• صمیمیت با والدین: والدین سهل گیر اغلب اوقات پاسخگو، مهربان و صمیمی هستند.
• پیشگیری و محافظت: بنا به بعضی مطالعات، فرزندپروری سهل گیرانه می‌تواند دربرابر رفتارهای پرخطر، مثل مصرف موادمخدر، آثار محافظتی و پیشگیرانه‌ای در حد سبک فرزندپروری مقتدرانه داشته باشد. البته همان‌طور که در بالا گفتیم، بعضی تحقیقات دقیقا عکس آن را نشان داده‌اند.
• عزت‌نفس بالا: طبق تحقیقات، بچه‌های مکتب سهل‌گیرانه (!) اغلب عزت‌نفس بالایی دارند.

البته نقش فرهنگ و جامعه را هم نباید نادیده گرفت. ممکن است همان‌طور که در کشورهای غربی، سبک مقتدرانه جایگاه بهتری دارد، در کشورهای دیگر سبکی مثل سهل‌گیرانه تا حد زیادی جوابگو باشد.

بهبود شیوه فرزندپروری سهل گیرانه

این‌ها درست، ولی چطور می‌توانیم سبک سهل‌گیرانه خودمان را تغییر دهیم و اوضاع را بهتر کنیم؟ خب، این کار ممکن است قدری دشوار باشد؛ چون معمولا برای آن باید سختگیری بیشتری از خودتان نشان دهید، محدودیت‌ها و مقررات مختلف برای فرزندتان بگذارید و ضمنا بتوانید رنجیدن و ناراحتی دلبندتان را ببینید و تحمل کنید.

شما دو گزینه دارید: یکی آنکه می‌توانید آرام‌آرام از سبک سهل‌گیرانه فاصله بگیرید و بیشتر به سمت سبک دیگری بروید که معمولا والدگری مقتدرانه پیشنهاد می‌شود. اگر هم می‌خواهید سبک سهل‌گیرانه را ادامه دهید، باید اصلاحاتی را در آن لحاظ کنید و میان حمایت از فرزندتان و مسئولیت خواستن از او، تعادل ایجاد کنید.

انجام کارهای زیر می‌تواند در اصلاح شیوه فرزندپروری سهل گیرانه به شما کمک کند:

• تهیه فهرستی از قوانین خانه: برای آنکه فرزندتان بداند چطور باید رفتار کند، انتظاراتتان را به‌طور دقیق و واضح برایش توضیح دهید.
• اعمال قوانین: این کار می‌تواند سخت‌ترین مرحله برای والدین سهل‌گیر باشد، ولی اهمیت زیادی دارد. سعی کنید در عین مهربان بودن، قاطع و محکم باشید. تلاش کنید به فرزندتان بفهمانید که چرا قوانینتان مهم هستند و باید رعایتشان کند. این کار را با پاسخ بجا و دادن توضیحات کافی انجام دهید. البته عواقب و پیامدهای نقض قوانین هم سر جایش است.
• نشان دادن عواقب قانون‌ شکنی: اگر عواقبی برای رعایت نکردن قوانین یا نقض آن‌ها نداشته باشیم، وجود قانون عملا فایده‌ای ندارد. حذف موقت امتیازات و تایم‌اوت (فرستادن کودک به تبعیدگاه، برای چند دقیقه) می‌توانند عواقب منطقی و مناسبی برای قانون‌شکنی باشند.
• تشویق رفتار درست: از رفتار درست فرزندتان تعریف‌وتمجید کنید و مشوق‌هایی مثل امتیاز خاص و… هم برای رفتار خوب او در نظر بگیرید.

شما چه پیشنهادی برای بهبود سبک فرزندپروری سهل گیرانه دارید، لطفا برای ما در قسمت نظرات از دیدگاه‌ها و تجربه‌های خود بنویسید.

منبع:

verywellmind