تعریف عزت نفس در کودکان چیست و تا چه اندازه اهمیت دارد؟

در مجله دانزی این بار به سراغ یکی از اساسی‌ترین موضوعات برای سلامت روان کودکان رفته‌ایم. این بار می‌خواهیم بدانیم که عزت نفس کودکان چیست و چطور کودکانی با عزت نفس بالا تربیت کنیم؟

عزت‌نفس جزو موضوعات مهم در تربیت کودک است که متاسفانه کمتر از آن صحبت می‌شود. اگر می‌خواهید بدانید که چطور باید عزت‌نفس فرزندتان را تقویت کنید و آینده بهتری را برای او رقم بزنید، این مقاله را از دست ندهید.

عزت‌نفس در کودکان چه معنایی دارد؟ 

عزت نفس کودکان، احساسی است که کودکان نسبت به خودشان دارند. بیشتر کودکان با گذر از مراحل زندگی و چالش‌های مختلف، شاهد افت عزت نفس خودشان هستند. عوامل مختلفی وجود دارند که می‌توانند بر روی عزت نفس کودکان تاثیر بگذارند. مانند رسانه‌های اجتماعی، امتحانات، مشکلات خانوادگی و سوء استفاده‌ها.

موارد دیگری مانند وارد شدن به یک مدرسه جدید، تغییر خانه و خانواده نیز بر روی عزت نفس کودکان تاثیر می‌گذارند. اما حمایت والدین و سایر بزرگسالان، تاثیر بسیار زیادی بر روی قدرت کودکان جهت عبور کردن از این مشکلات دارند. 

والدین و مراقبان کودکان تاثیر زیادی بر روی شکل‌گیری عزت نفس در کودکان دارند. برای شکل گيري عزت نفس کودکان، لازم است که والدين و مراقبان در مورد روش‌هاي اصولي براي تقويت عزت نفس اطلاعات کافي کسب کنند. زيرا همانطور که عوامل مختلفی میتوانند باعث کاهش عزت نفس کودکان شوند، برخي از عوامل نيز عزت نفس در کودکان را افزايش مي دهند. 

با توجه به خطرات عدم وجود عزت نفس براي کودکان، بسيار مهم است که والدين در صورت مشاهده عزت نفس پایین در کودکان، از روش‌های مناسب برای تقویت عزت نفس کمک بگیرند. مشکلات روانی، انواع اضطراب کودکان، افسردگی و … از جمله علائم پایین بودن عزت نفس در کودکان هستند. 

اهمیت عزت نفس در کودکان

عزت‌نفس نه‌تنها در کودکی، بلکه در بزرگسالی انسان‌ها هم نقش حیاتی و پررنگی دارد. اما مسئله مهم این است که شالوده عزت‌نفس، در سنین پایین شکل می‌گیرد.

وقتی که بچه‌ها عزت‌نفس بالا داشته باشند، احساس خوبی درباره خود خواهند داشت. همین احساس خوب با تقویت اعتمادبه‌نفس به آنها جسارت لازم را می‌دهد تا چیزهای جدید را امتحان کنند و در هر کاری نهایت تلاششان را بکنند.

چنین کودکانی ترجیح می‌دهند به‌جای آنکه از مشکلات فرار کنند، با آن‌ها روبه‌رو شوند. این بچه‌ها حتی از انجام دادن کارهایی که ممکن است از آن‌ها لذت نبرند یا به آن‌ها وارد نباشند هم ترسی ندارند. زمانی که کودکان چیزهای جدید را امتحان می‌کنند، با مشکلات روبه‌رو می‌شوند و فارغ از نتیجه آن دوباره سرپا می‌ایستند، رشد می‌کنند و پخته می‌شوند. خلاصه کنیم: عزت‌نفس بخش مهمی از رشد کودک است و به او کمک می‌کند در مدرسه، خانه و اجتماع، عملکرد بهتری داشته باشد.

درآن‌طرف، کودکانی که عزت‌نفس پایینی دارند خیلی اوقات با چشم شک و تردید به خودشان نگاه می‌کنند. شاید خودشان را قابل ندانند و در نتیجه از جمع هم‌سن‌وسالان و کلا از اجتماع فاصله بگیرند.

ممکن است بگذارند دیگران با آن‌ها هر برخورد بدی داشته باشند. به‌سختی می‌توانند گلیم خود را از آب بیرون بکشند و از حق خودشان دفاع کنند. احتمال دارد به‌راحتی تسلیم شوند یا اصلا دست به کاری نزنند، مبادا که در آن شکست بخورند؛ به‌خاطرآنکه با اشتباه، باخت و شکست، سخت کنار می‌آیند. در نتیجه، ممکن است نتوانند از توانایی‌های خودشان به‌خوبی استفاده کنند.

این تمام ماجرا نیست؛ عزت‌نفس پایین، آینده کودک را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. در واقع ریشه خیلی از ناکامی‌ها و تسلیم شدن‌ها و به‌اصطلاح «کم آوردن‌های» دوران بزرگسالی، به کمبود عزت‌نفس در کودکی مربوط می‌شود. این دوران و به‌ویژه بازه سنی سه تا پنج سالگی مهم‌ترین زمان در شکل‌گیری عزت‌نفس فرد است. این اهمیت تا اندازه‌ای است که در سال‌های بعدی زندگی به‌سختی می‌شود ضعف عزت‌نفس را اصلاح کرد.

نحوه شکل گیری عزت نفس در کودکان

احساس عزت‌نفس می‌تواند از دوران شیرخوارگی به وجود بیاید و در طول زمان آرام‌آرام رشد کند. احساس امنیت، دوست داشته شدن و پذیرفته شدن، زمینه را برای شکل گرفتن عزت‌نفس فراهم می‌کند. نوزاد با محبت و توجه دیدن از سوی پدر و مادرش، اولین نجواهای عزت‌نفس را در وجودش حس می‌کند. 

با رسیدن بچه به سن راه رفتن، او می‌تواند به‌تنهای از پس بعضی کارهایش بربیاید. این مسئله حس خوبی به او می‌دهد. در این دوره توجه پدر و مادر، لبخند زدن آن‌ها، فرصت دادن به کودک و جملات محبت‌آمیزی که از رضایت آن‌ها از کودک حکایت داشته باشد، حس عزت‌نفس را تقویت می‌کند. زمانی که کودک به سن پنج سالگی می‌رسد، عزت‌نفس می‌تواند کاملاً در وجودش تثبیت شود و ریشه بدواند. با رشد کودک، هر تجربه تازه، کار تازه و مهارت تازه‌ای می‌تواند فرصتی برای تقویت عزت‌نفس او باشد؛ یعنی مواردی مثل:

• سخت تلاش کردن
• درک و پذیرفته شدن
• یاد گرفتن درس در مدرسه
• تعیین یک هدف و تلاش برای رسیدن به آن
• دوست پیدا کردن و کنار آمدن با دیگران
• کمک کردن، بخشیدن و مهربانی کردن
• تمرین کردن کارهای مورد علاقه
• دعوت شدن به جمع هم‌سن‌وسالان
• مورد تعریف و تمجید قرار گرفتن به‌خاطر رفتار خوب
• انجام کارهایی که به آن‌ها مسلط است و از آن‌ها لذت می‌برد
• یادگیری مهارت‌های مختلف در زمینه موسیقی، ورزش، هنر، آشپزی، تکنولوژی و…
• جایزه گرفتن و نمره خوب گرفتن (در مواردی که کودک استحقاقش را داشته باشد)

همانطور که اشاره کردیم، بیشتر کودکان ممکن است با گذر از مراحل زندگی و یا چالش‌های مختلف، عزت نفس کمتری پیدا کنند. والدین و مراقبان کودکان تاثیر زیادی بر روی شکل‌گیری عزت نفس در کودکان دارند. برای شکل گيري عزت نفس کودکان، لازم است که والدين و مراقبان در مورد روش‌هاي اصولي براي تقويت عزت نفس اطلاعات کافي کسب کنند. زيرا همانطور که عوامل مختلفي مي توانند باعث کاهش عزت نفس کودکان شوند، برخي از عوامل نيز عزت نفس در کودکان را افزايش مي دهند. 

با توجه به خطرات عدم وجود عزت نفس براي کودکان، بسيار مهم است که والدين در صورت مشاهده عزت نفس پایین در کودکان، از روش‌های مناسب برای تقویت عزت نفس کمک بگیرند. مشکلات روانی، اضطراب، افسردگی و … از جمله علائم پایین بودن عزت نفس در کودکان هستند. 

نشانه‌های عدم وجود عزت نفس در کودکان 

عزت نفس در کودکان دارای نشانه‌ها و علائم مثبتی است که والدین به راحتی می‌توانند متوجه آن‌ها شوند. نشانه‌هایی نیز وجود دارند که نشان می‌دهند عزت نفس در کودکان وجود ندارد یا کاهش پیدا کرده است که عبارتند از:

• داشتن تصویر منفی از خودشان 
• داشتن زشت بودن، احمق بودن و هر احساس بدی نسبت به خودشان 
• عدم وجود اعتماد به نفس 
• سخت بودن ایجاد و حفظ دوستی 
• احساس قربانی شدن زیاد 
• احساس تنهایی و انزوا 
• کنار نیامدن با شکستن 
• امتحان نکردن چیزهای جدید 
• سخت کنار آمدن با تغییرات جدید
• ذکر کردن جملاتی مانند «من نمی‌توانم این کار را انجام دهم»
• افتخار نکردن به دستاوردهای خودشان 
• عدم رضایت نسبت به دستاوردها و افتخارات خودشان 
• مقایسه کردن خودشان با دوستان با روش‌های منفی

روش ‌های تقویت عزت نفس در کودکان

شکل‌گیری عزت‌نفس نیاز به زمان، توجه، شکیبایی، پشتکار و پیگیری دارد. از طرفی هر بچه شرایط خاص خود را دارد و بعضی برخوردها هم می‌تواند عزت‌نفس را کاهش دهد. ولی به‌هرحال حتی اگر وضعیت عزت‌نفس کودکی تعریفی نداشته باشد، می‌شود آن را تقویت کرد.

نکته: رابطه گرم و محبت‌آمیز با کودک، پایه عزت‌نفس او محسوب می‌شود؛ چراکه به کودک احساس ارزشمند و با اهمیت بودن می‌دهد. برای برقراری رابطه صمیمی هم لازم است که است که با فرزندتان تعامل سازنده و مثبت داشته باشید. آداب‌ورسوم خانوادگی هم نقش مهمی دارند؛ چون درکنار تقویت روابط اعضای خانواده، در کودک احساس تعلق ایجاد می‌کنند.

شما با انجام این کارها می‌توانید به کودکتان احساس عزت‌نفس بدهید:

• به فرزندتان کمک کنید تا یاد بگیرد چطور باید کارها را انجام دهد. کودکان در هر سن‌وسالی که باشند همیشه چیزی برای یاد گرفتن دارند. بچه‌های کوچک از همان وقتی که یاد می‌گیرند چطور باید فنجان را در دست بگیرند یا زمانی که اولین قدم‌هایشان را برمی‌دارند، حس تسلط و لذت را تجربه می‌کنند. در طول رشد فرزندتان، یاد گرفتن هر کاری مانند لباس پوشیدن، خواندن و دوچرخه‌سواری، فرصتی برای تقویت عزت‌نفس او محسوب می‌شود
• زمانی که به بچه‌ها کاری را یاد می‌دهید، در دفعات اول کمکشان کنید. بعد به آن‌ها اجازه دهید خودشان دست‌به‌کار شوند؛ حتی اگر اشتباه کنند. به کودک فرصت یاد گرفتن، تلاش کردن و احساس رضایت پیدا کردن را بدهید. کار را برایش خیلی آسان یا خیلی دشوار نکنید. کمکتان را از او دریغ نکنید؛ چون اگر مرتبا در کاری شکست بخورد، ممکن است از آن کار زده شود. ازطرفی اگر هم بیش‌ازحد به او کمک کنید، ممکن است به آن عادت کند و خودش حس موفقیت را تجربه نکند
• کودکتان را تحسین کنید؛ البته منطقی و به‌اندازه. تحسین کردن کودک راهی است که نشان دهید به او افتخار می‌کنید، ولی بعضی تعریف‌وتمجیدها می‌تواند نتیجه عکس بدهد. پس لطفا این موارد را رعایت کنید:
  • تحسین نابه‌جا فایده‌ای ندارد. تعریف‌وتمجید نابه‌جا از کودک نتیجه خوبی نمی‌دهد. مثلا اگر بابت خوب بازی کردن به او آفرین بگویید، درحالی‌که او می‌داند کارش تعریفی نداشته، این تحسین کردن بدون توجه به اصول تشویق کودکان مصنوعی و توخالی جلوه می‌کند. در چنین وضعیتی می‌توانید بگویید: «می‌دانم که بازی خیلی خوب از آب درنیامد، ولی بعضی روزها بخت با آدم یار نیست. به تو افتخار می‌کنم که تسلیم نشدی… فردا دوباره با قدرت برمی‌گردی.»
  • از تلاش‌های هرچند کوچک کودک، تمجید کنید. از تمرکز صرف روی نتیجه (مثلا کسب نمره بیست) یا خصوصیات خاصی مثل باهوش بودن یا ورزشکار بودن خودداری کنید. به‌جای‌آن بیشتر تعریف‌وتمجیدهایتان را به تلاش، پیشرفت و نگرش کودک معطوف کنید؛ مثلا با چنین جملاتی: «حسابی داری روی آن مسئله کار می‌کنی ها!»، «دیکته‌ات دارد بهتر و بهتر می‌شود» و «خوشحالم که مرتبا به تمرین ساز زدنت می‌رسی.» با این نوع تحسین‌ها، بچه‌ها پشتکار بیشتری از خود نشان می‌دهند. پشتکار بیشتر هم که احتمال موفقیت را بالا می‌برد. ضمنا به کودک نشان دهید که می‌تواند کارهای بزرگ را به بخش‌های کوچک تقسیم کند و هربار سروقت یکی از آن‌ها برود
• الگوی خوبی باشید. زمانی در کارهای روزانه از خود همت و پشتکار نشان می‌دهید (کارهایی مانند: جمع کردن برگ‌ها از حیاط، پختن غذا، شستن ظرف‌ها و تمیز کردن اتومبیل)، به الگوی خوبی برای فرزندتان تبدیل می‌شوید. این‌گونه کودک یاد می‌گیرد که در نوشتن تکالیف مدرسه، جمع کردن اسباب‌بازی‌هایش و مرتب کردن تخت‌خوابش کوتاهی نکند. رفتار و نگرش شما هم می‌تواند برای او الگو باشد. زمانی که کاری را با روی گشاده (یا دستکم بدون شکایت کردن و غرغر کردن) انجام می‌دهید، این رفتار را به کودک هم منتقل می‌کنید. وقتی کارهای خانه را شتاب‌زده انجام نمی‌دهید و به خوب کار کردن افتخار می‌کنید، به فرزندتان هم یاد می‌دهید که چنین کند
• از انتقاد تند خودداری کنید. چیزهایی که کودکان از زبان دیگران درمورد خود می‌شوند، به‌سادگی می‌تواند روی احساس آن‌ها نسبت به خودشان اثر بگذارد. عبارت‌های تند و توهین‌آمیز (مثل «تو خیلی تنبلی!»)، به‌جای انگیزه دادن به کودک به او آسیب می‌زنند. شنیدن چنین جملاتی، روی عزت‌نفس کودک تاثیر منفی می‌گذارد. در برخورد با کودکان صبر و شکیبایی داشته باشید. بگویید که از آن‌ها چه انتظاری دارید و اگر نیاز شد، برایشان توضیح دهید که چطور باید رفتار کنند
• روی نقاط قوت تمرکز کنید. به کارهایی که فرزندتان انجام می‌دهد و چیزهایی که از آن‌ها لذت می‌برد توجه نشان دهید. تلاش کنید فرصت تقویت ویژگی‌های مثبت را به کودک بدهید. اگر می‌خواهید فرزندتان احساس خوبی نسبت به خودش داشته باشد، بیشتر از نقاط ضعف، روی نقاط قوت او تمرکز کنید. این کار رفتار او را هم بهتر می‌کند
• بگذارید کودک کمک کند. بچه‌ها وقتی ببینند که می‌توانند کاری در حق دیگران بکنند، عزت‌نفسشان قوی‌تر می‌شود. فرزندتان می‌تواند در خانه به شما کمک کند، کاری برای مدرسه انجام دهد یا لطفی در حق برادر یا خواهرش بکند. لطف و کمک کردن به دیگران عزت‌نفس و احساسات مثبت دیگر را در کودک تقویت می‌کند.

بازی‌هایی برای تقویت عزت نفس کودکان 

بازی کردن همیشه یک راه موثر و مناسب برای کمک به کودک جهت سرگرم شدن و یادگیری چیزهای جدید بوده است. بازی‌های سرگرم کننده‌ای وجود دارند که می‌توانند باعث بالا بردن عزت نفس کودکان شوند. در ادامه به چند نمونه از بازی‌های موثر برای تقویت عزت نفس کودکان اشاره می‌کنیم. 

بازی‌های ماجراجویی 

اگر احساس می‌کنید کودک شما عزت نفس پایینی دارد، باید بازی‌های ماجراجویی که در نهایت باعث موفقیت او می‌شود را امتحان کنید. بازی‌هایی مثل پیدا کردن یک گنج در خانه که شما آن را پنهان کرده‌اید و یا بازی‌های فکری و ماجراجویی، از جمله انواع این بازی‌ها برای کودکان با عزت نفس پایین محسوب می‌شوند. هیجان و لذت یافتن یک گنج و رسیدن به نتیجه و هدف، به کودکان دارای عزت نفس پایین احساس بسیار خوبی می‌دهد. 

بازی پرتاب توپ به همراه تعریف و تمجید

یکی از بازی‌های جالب برای تقویت عزت نفس کودکان که یک بازی پرتحرک هم هست، این بازی با توپ است. برای اجرای این بازی حداقل به سه نفر نیاز است که به صورت دایره وار کنار هم بایستند. سپس، یکی از افراد باید توپ را دست بگیرد و به صورت تصادفی توپ را به سمت یک فرد دیگر پرتاب کند. نکته مهم بازی اینجاست که فردی که توپ را پرتاب می‌کند، باید همزمان با پرتاب توپ، یک خصوصیت خوب از فرد مقابل خود را بیان کند. 

بازی با تاس

یکی دیگر از بازی‌های جذاب برای بالا بردن عزت نفس کودکان، بازی با تاس است. این بازی هم باید با حداقل 3 نفر اجرا شود، اما هر چقدر تعداد بازیکنان بیشتر باشد، جذاب‌تر خواهد بود. برای اجرای این بازی، لازم است که افراد به صورت دایره وار کنار هم بنشنیند. سپس، یک از بازیکنان تاس می‌اندازد. 

بر اساس عددی که روی تاس ظاهر شده است، بازیکن باید خصوصیات خوب فرد کناری خود را بیان کند. سپس، نفر بعدی هم تاس را بر می‌دارد و این کار را انجام می‌دهد. 

بازی با آتش در پیک نیک 

این بازی با دیگر بازی‌های ذکر شده برای تقویت عزت نفس کودکان متفاوت است. این بازی باید خارج از منزل و زمانی که در پیک نیک هستید، اجرا شود. گاهی اوقات تجربه بازی کردن در یک فضای باز برای کودک شما بسیار بهتر خواهد بود. 

برای اجرای این بازی، باید شب در بیرون از چادر خودتان یک آتش برپا کنید و به همراه دیگر اعضای خانواده دور آتش بنشینید. همه افرادی که دور آتش هستند، می‌توانند داستانی از زندگی خودشان را تعریف کنند. هیچ محدودیتی وجود ندارد و همه افراد می‌توانند تا هر زمانی که دوست دارند، داستان تعریف کنند. این کار باعث می‌شود که کودکان با عزت نفس پایین بتوانند راحت‌تر صحبت کنند.

ساخت داستان از خصوصیات هر فرد 

یکی از بازی‌های جالب که در محیط بیرون از منزل قابل اجراست، ساخت داستان است. در این بازی باید همه بازیکنان به پارک یا محیط بیرون از منزل بروند و سه شیء پیدا کنند. سپس، با کمک این سه شیء و سه خصوصیت از فرد مقابل، باید یک داستان ساخته شود. 

این بازی باعث افزایش ظرفیت تفکر کودکان می‌شود. کودکان نیز از شنیدن و گفتن داستان‌های ساختگی، لذت بیشتری خواهند برد. این بازی می‌تواند به کودکان نشان دهد که از دیگران چیزی کم ندارند. 

بازی ساخت داستان با کارت‌های متنوع 

برای اجرای این بازی، نیاز است که حدود 100 کارت متنوع با اشکال مختلف خریداری کنید. هر کارت یک شکل خاص روی خودش دارد. بازیکنان باید کنار هم بنشینند و هر فرد یک کارت برای خودش بردارد. سپس، فرد اول باید با توجه به کارتی که دارد، یک داستان برای خودش بسازد که با کارت مطابقت داشته باشد. 

سپس، نفر بعدی داستان را ادامه می‌دهد و یک سناریوی دیگر به کارتی که دارد، اضافه می‌کند. این بازی می‌تواند یک بازی جذاب برای کودکان و حتی بزرگسالان باشد. از طرفی این بازی باعث ایجاد پیوندهای عمیق میان کودک و بزرگسالان می‌شود و می‌تواند به قدرت ذهنی کودکان نیز کمک کند. 

رفتارهایی که به عزت نفس کودکان لطمه می‌زند 

کودک دارای عزت نفس پایین، تمایل دارد که از موقعیت‌هایی که فکر می‌کند احتمال شکست، خجالت و یا اشتباه وجود دارد، فرار کند. کودکان دارای عزت نفس پایین، معمولا برای رفتن به مدرسه، پیدا کردن دوست، شرکت کردن در مراسم‌ها و اجتماعات، علاقه زیادی از خودشان نشان نمی‌دهند. 

اگر عزت نفس پایین کودکان شناسایی و درمان نشود، می‌تواند مشکلات زیادی را به همراه داشته باشد. ایجاد احساس غم و افسردگی در کودک، عدم امکان برقراری رابطه‌های دوستی، سوق پیدا کردن به سمت مصرف الکل و مواد مخدر در آینده و … از جمله مشکلاتی‌اند که می‌توانند در کودکان دارای عزت نفس پایین به وجود بیایند. 

همانطور که اشاره کردیم، عزت نفس کودکان ناشی از احساس آن‌ها به خودشان هستند. اینکه کودک چه احساسی نسبت به خودش دارد، نتیجه تجربیات و نحوه برخورد با موقعیت‌های مختلف است. بنابراین، اطرافیان و محیط نقش بسیار موثری در کاهش یا بالا بردن عزت نفس در کودکان و نوجوانان دارند. شایع‌ترین علت کاهش عزت نفس در نوجوانان و کودکان عبارتند از:

• وجود رویدادهای استرس زا در زندگی کودک 

کودکانی که در زندگی خودشان رویدادهای استرس زا مانند طلاق والدین، جابجایی خانه و … را تجربه می‌کنند، معمولا عزت نفس پایین‌تری نسبت به دیگر همسن و سال‌های خودشان دارند.

• دوستان با تاثیر منفی بر روی کودک 

دوستانی که تاثیر منفی بر روی شخصیت کودک دارند، می‌توانند باعث کاهش عزت نفس کودک شوند. 

• رفتارهای نامناسب والدین 

رفتارهای نامناسب والدین، مربیان، معلمان و همه افرادی که با کودک و نوجوان در ارتباط هستند، می‌توانند باعث کاهش عزت نفس کودکان و نوجوانان شوند. 

• وجود عملکرد ضعیف در مدرسه 

عملکرد ضعیف در مدرسه یا اهداف غیرواقعی در مدرسه و فضای آموزشی می‌تواند باعث کاهش عزت نفس در کودکان شود. 

• اختلالات خلقی در کودکان 

برخی از اختلالات خلقی در کودکان مانند افسردگی، تاثیر زیادی بر روی کاهش عزت نفس کودکان دارند. 

• تنهایی کودکان 

کودکانی که در خانه و یا جمع خانواده تنها هستند، معمولا عزت نفس پایین‌تری نسبت به سایر افراد دارند.

نکاتی برای تقویت عزت نفس کودک 

کمک به فرزندتان برای پشت سر گذاشتن لحظات سخت، می‌تواند بهترین راهکار برای تقویت عزت نفس کودکان باشد. این کار سبب می‌شود که کودکان احساس مثبت‌تری نسبت به خودشان داشته باشند. فرزند شما یاد می‌گیرد که وقتی برخی از چیزها در زندگی اشتباه انجام می‌شوند، باز هم می‌تواند اوضاع را در دست بگیرد و شرایط را بهبود ببخشد. والدین باید روند‌ ترمیم اشتباهات را تا حد ممکن به فرزند خودشان آموزش دهند تا آن‌ها احساس انعطاف‌پذیری و امید بیشتری داشته باشند. در مقابل، اگر والدین هیچ تلاشی برای هموار کردن شرایط و سختی‌ها نکنند، می‌توانند احساس‌ ترس و اضطراب را به کودک خودشان القا کنند. 

عزت نفس در کودکان، خیلی زود شروع به رشد می‌کند. والدین نیز نقش بسیار مهمی‌ را در رشد عزت نفس کودکان برعهده دارند. به عنوان جمع‌بندی، چند راهکار نهایی برای دادن عزت نفس به کودک را ذکر می‌کنیم. 

• وقتی کودکان احساس می‌کنند که بدون قید و شرط، مورد محبت و پذیرش والدین قرار می‌گیرند، احساس مثبت‌تری نسبت به خودشان خواهند داشت. پس از به زبان آوردن کلمات محبت‌آمیز کوتاهی  نکنید تا فرزندان شما احساس خوبی نسبت به شما و خودشان داشته باشند. 
• به عنوان والدین کودک، باید روی نقاط قوت او تمرکز کنید، نه روی نقاط ضعف او! کودکان را تشویق کنید تا از استعدادهای خودشان استفاده بیشتری کنند. 
• به فرزندان یاد بدهید که گاهی اوقات موفق نشدن نه تنها اشکالی ندارد، بلکه بسیار مهم هم هست. اگرچه شکست برای کودک سخت است؛ اما به او بگویید که می‌تواند از شکست‌های خودش مهارت‌های جدیدی را یاد بگیرد. 
• اجازه دهید که کودک شما قدرت انتخاب داشته باشد. قدرت انتخاب می‌تواند به کودک شما کمک کند تا حس مثبت‌تری نسبت به خودش داشته باشد. با دادن حق انتخاب، به کودک خودمان یاد می‌دهیم که مسئولیت بیشتری برای هر انتخاب خودش داشته باشد. 
• شما هم به عنوان والدین و بزرگسال، وقتی یک مسئله کوچک و ببزرگ را حل می‌کنید، احساس موفقیت خواهید داشت. پس اجازه دهید که کودکان هم این احساس را تجربه کنند. اگر مشکلی برای کودک شما به وجود آمده است، اجازه دهید که کودک شما خودش مشکل را برطرف کند. این کار باعث افزایش عزت نفس کودک می‌شود. 
• با فرزندان خود در مورد اهمیت سبک زندگی سالم و مراقبت از خود صحبت کنید. اگر فرزندان شما به یک فعالیت، ورزش و یادگیری مهارت جدید، علاقه نشان می‌دهند؛ اجازه دهید که تا حد منطقی (نه بیش از حد) به سمت علایق خودشان بروند. به کودکان خود توضیح دهید که برای یادگیری هر مهارت جدید، نیاز به نظم و دقت زیادی است. به طور مثال، اگر قرار است کودک شما هنر رزمی‌ بیاموزد، به او توضیح دهید که شاید نیاز باشد تا هر روز صبح زودتر از خواب بیدار شود و تمرین کند. 
• تشویق می‌تواند برای کودکان مفید و خوب باشد؛ اما تحسین غیراختصاصی و بیش از حد، می‌تواند آسیب بیشتری به کودک بزند. استفاده بیش از حد از عبارت‌های مختلفی مانند «آفرین»، «عالی» و … برای تمجید و تحسین کودک، ممکن است نتیجه عکس داشته باشد. به طور مثال، اگر می‌خواهید در مورد یک نقاشی خوب کودک خود نظر بدهید، می‌توانید به جای اینکه به او بگویید «چه نقاشی عالی!»، به او بگویید «من متوجه شدم که در نقاشی خودت از رنگ بنفش زیادی استفاده کرده‌ای.» این نوع صحبت کردن، علاقه و توجه شما را نشان می‌دهد که قطعا اثربخش‌تر از تمجید زیاد است. 

منابع:

youngminds

kidsinthehouse

parents

momjunction