مضرات استفاده از موبایل برای نوجوانان و کودکان

قبلا در مقاله «فواید و مضرات موبایل برای کودکان» درباره مسائلی مانند دلایل استفاده بیش‌ازحد کودکان از موبایل و فواید موبایل برای آن‌ها صحبت کردیم و گریزی هم به معایب آن داشتیم. در این مطلب که قسمت دوم این مقاله در مجله‌ی دانزی محسوب می‌شود، مفصل‌تر درباره مضرات موبایل برای نوجوانان و کودکان صحبت می‌کنیم.

تلفن‌های‌ همراه خودشان را حسابی در دل بزرگ و کوچک جا داده‌اند و انصافا هم در این دوره و زمانه بدون آن‌ها دست‌وبالمان کاملا بسته است و عملا قدم از قدم نمی‌توانیم برداریم. اما مثل هر چیز دیگری، استفاده ار موبایل هم در کنار نکات مثبتش، می‌تواند ضررهایی به‌همراه داشته باشد که طبیعتا کم‌سن‌وسال‌ترها بیشتر در معرض آن‌ها هستند.

مضرات موبایل برای نوجوانان

فقط شما می توانید تصمیم بگیرید که چه چیزی برای فرزندانتان بهتر است و آیا زمان مناسبی است که به نوجوان خود یک موبایل بدهید یا خیر، اما در اینجا برخی از عوارض گوشی برای نوجوانان که هنگام تصمیم گیری باید در نظر بگیرید آمده است:

• بیماری‌های اسکلتی و عضلانی

کار زیاد با موبایل، مانند زیاد نشستن پای رایانه، می‌تواند باعث انواع بیماری‌های اسکلتی و عضلانی شود. مثلا تایپ و بازی زیاد با موبایل می‌تواند نوجوانان را به تاندونیت (التهاب تاندون) دچار کند یا استفاده از تلفن‌همراه با وضعیت قرارگیری نامناسب ممکن است منجر به درد گردن و کمردرد شود.

طبق تحقیقی که به مدت پنج سال انجام شده است، استفاده بیش‌ازحد از تلفن‌همراه می‌تواند باعث بیماری‌هایی مانند تاندونیت و آرتروز انگشت شست و آرنج شود.

• ناراحتی‌های روحی-روانی

داشتن موبایل می‌تواند نوجوانان را به‌جای انجام کارهای مفید، به وب‌گردی و پیام فرستادن ترغیب کند. مطالعات انجام‌شده نشان داده‌اند که نوجوانانی که زمان زیادی را به کار با موبایل اختصاص می‌دهند، بیشتر در معرض دچار شدن به استرس، اضطراب و افسردگی قرار دارند. همچنین استفاده بیش‌ازحد از تلفن‌های‌هوشمند ممکن است احتمال ابتلا به انواع دیگر بیماری‌های روحی-روانی را افزایش دهد.

• بدخوابی و بی‌خوابی

بیشتر نوجوان‌ها در زمان خواب، موبایل‌هایشان را نزدیک خود می‌گذارند تا بتوانند فورا به پیام‌ها و تماس‌های دوستانشان پاسخ دهند و به‌عبارتی تمام‌وقت در دسترس باشند. این کار ممکن است اختلال خواب را به‌همراه داشته باشد.

بررسی‌ها نشان می‌دهند که نوجوانانی که پس از خاموش شدن چراغ‌های خانه همچنان از تلفن‌همراه استفاده می‌کنند، بیشتر در طول روز احساس خستگی می‌کنند. مسئله نور آبی که در بالا اشاره کردیم هم در بی‌خوابی ناشی از کار با موبایل دخیل است.

• بروز تصادف

خیلی از جوان‌ها عادت دارند پشت فرمان پیامک بزنند و به تماس‌ها پاسخ بدهند و شکی نیست که این یکی از خطرناک‌ترین کارهایی است که می‌شود حین رانندگی انجام داد. بنا به آمار مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های آمریکا (CDC) احتمال حواس‌پرتی نوجوانان و جوانان در حین رانندگی، نسبت به سنین دیگر بیشتر است. بنابراین آن‌ها نباید در زمان رانندگی به استفاده از موبایل حتی فکر کنند.

• افزایش اضطراب

متکی بودن بیش‌ازاندازه بر پیام‌های متنی و بها ندادن به ارتباطات کلامی می‌تواند به افزایش اضطراب در نوجوانان منجر شود. درست است که با ارسال پیامک و دیگر پیام‌های متنی، احساس رضایت به فرد دست می‌دهد، اما ازطرفی باعث اضطراب هم می‌شود. اینکه طرف مقابل به‌سرعت پاسخ بدهد احساس خوبی دارد، ولی درصورتی‌که پاسخ دیر برسد یا نرسد، این احساس احتمالا به رنجش و ناراحتی تبدیل خواهد شد.

ضمنا اعتیاد به تلفن‌همراه می‌تواند به وسواس چک کردن دائم پیام‌ها و سریع جواب دادن منجر شود. گاهی هم فرد دچار توهم می‌شود که پیامی دریافت کرده است و به سراغ موبایل می‌رود؛ درحالی‌که پیامی در کار نیست.

• بالا بردن احتمال ابتلا به سرطان

باآنکه از نظر علمی شواهد دقیقی نداریم که بین استفاده از موبایل و افزایش احتمال ابتلا به سرطان ارتباطی وجود داشته باشد، اما از لحاظ آماری در بعضی افراد ارتباط‌های معناداری بین این دو دیده شده است. بنا به آمار جمع‌آوری‌شده از پنج کشور اروپایی، احتمال ابتلا به تومور عصب شنوایی در کسانی که برای ۱۰ سال یا بیشتر از موبایل استفاده کرده‌اند، بیشتر بوده است. از دیگر مضرات موبایل برای نوجوانان این است که موبایل و امواج آن از جنبه‌های مختلف روی سلامتی تاثیر منفی می‌گذارند.

• قلدری مجازی

این مورد را در بخش مربوط به کودکان بررسی کردیم. بنا به تحقیقی که شرکت مخابراتی کوکس (Cox Communications) روی نوجوانان ۱۳ تا ۱۸ ساله انجام داده است، ۱۵ درصد آن‌ها در فضای اینترنت قربانی قلدری سایبری شده‌اند، ۱۰ درصد ازطریق گوشی موبایل هدف این رفتار قرار گرفته‌اند و ۵ درصد هم خودشان با تلفن‌همراه دست به آزار شخص دیگری زده‌اند.

قلدری مجازی از مسائلی است که باعث آزردگی دانش‌آموزان و تمایل نداشتن آن‌ها به حضور در مدرسه می‌شود. همچنین کودکان و نوجوانانی که هدف این آزار و اذیت‌ها قرار می‌گیرند، بیشتر احتمال دارد که به دردهای عصبی، مانند سردرد، بدخوابی، اضطراب و افسردگی در دوران کودکی و نوجوانی دچار شوند.

معمولا کشف آزار و اذیت مجازی بسیار دشوارتر از نوع فیزیکی آن است؛ چراکه در معرض دید نیست و ضمن آن، اینترنت به اشخاص امکان می‌دهد که هویت خود را پنهان کنند.

• دور شدن از واقعیات

پیشرفت‌های گوشی‌های هوشمند به همه سنین ازجمله نوجوان‌ها امکان داده است که به‌سادگی به اطلاعات و مطالب گوناگون دسترسی داشته باشند. اما بسیاری از مطالبی که در شبکه‌های اجتماعی و دیگر بخش‌های اینترنت می‌بینیم شاید دقیق نباشند یا حتی کاملا دروغین و اشتباه باشند، ولی نوجوان‌ها به اقتضای سنشان ممکن است آن‌ها را جدی بگیرند و باور کنند. این زودباوری‌ها احتمال دارد نهایتا باعث شود که آن‌ها در یک دنیای خیالی زندگی کنند و از واقعیت‌ها دور بیفتند؛ تا جایی که بعضی از نوجوان‌ها برای واقعیت بخشیدن به رویاهایشان ممکن است به دزدی، کلاهبرداری یا کارهای خلاف دیگر دست بزنند.

• اضافه وزن و چاقی

اضافه وزن از دیگر مضرات موبایل برای نوجوانان و کودکان است. براساس تحقیقی که تحت نظارت دانشگاه هاروارد انجام شده، نوجوانانی که روزانه بیشتر از ۵ ساعت را پای صفحه‌نمایش موبایل، رایانه و دستگاه‌های دیگر سپری می‌کنند، ۴۳ درصد بیشتر احتمال دارد که ورزش نکنند و ‌کم‌خوابی داشته باشند که همین می‌تواند باعث اضافه وزن و چاقی آن‌ها شود.

• مشکلات بینایی

گفته می‌شود که افزایش استفاده از موبایل در میان نوجوان‌ها و جوان‌ها باعث شده تا مشکلات بینایی بیشتری را در آن‌ها ببینیم. در تحقیقی که روی ۳۰ دانشجوی پزشکی انجام شد، مشخص شد که ۸۳ درصد آن‌ها به مشکلات بینایی ناشی از کار با موبایل دچار شده‌اند که با عبارت «سندرم بینایی کامپیوتری» یا «سندروم بینایی موبایل» از آن یاد می‌شود. علائم این ناراحتی‌ها عبارتند از: استرس، قرمزی چشم، احساس سوزش، تاری دید و خشکی چشم.

در کل، معایب استفاده بیش‌ازاندازه از تلفن‌همراه از فواید آن بیشتر است و مشکلاتی را برای نوجوان‌ها به وجود می‌آورد که قبلا کمتر در این بازه سنی دیده شده بود. ازآنجاکه نمی‌شود دسترسی نوجوانان به موبایل را به سادگی کودکان ممنوع کرد (و حتی درصورت امکان، این کار خیلی اوقات نتیجه خوبی هم نمی‌دهد)، توصیه می‌شود که قوانینی برای استفاده از تلفن‌همراه برای آن‌ها در نظر بگیرید.

شایع‌ترین مضرات موبایل برای کودکان

استفاده کودک از موبایل ممکن است از لحاظ جسمی و روانی، آسیب‌هایی جزئی یا جدی به او بزند. در مورد نوجوان‌ها هم همین‌طور است، ولی هم به‌خاطر خاص بودن مراحل رشد در دوران کودکی و هم آنکه شخص با بالا رفتن سن، رفتارش را بهتر مدیریت می‌کند، مسئله برای بچه‌های کم‌سن‌وسال حساسیت بیشتری دارد. 

پنج مورد از مضرات موبایل برای کودکان این‌ها هستند:

• کاهش تمرکز و افت تحصیلی

نمی‌شود انکار کرد که تماشای یک ویدیوی ساده از یوتیوب نسبت به درس خواندن خیلی جذاب‌تر است (و حقیقتش را بخواهید، شاید گاهی حتی آموزنده‌تر!)؛ چه برسد به بازی کردن و تماشای کارتون و کارهای سرگرم‌کننده دیگری که می‌شود با تلفن‌همراه انجام داد. همین کافی است تا بچه‌های مدرسه‌ای دوست داشته باشند روزشان را پای موبایل به شب برسانند و عطای درس خواندن را به لقایش ببخشند. در کشور ما هم که خیلی از دانش‌آموزان به‌طور پیش‌فرض از درس و مدرسه فراری هستند و اینجا است که استفاده از موبایل می‌تواند موجب ضعف تحصیلی کودک و افت عملکرد او در مدرسه شود.

• ضرر مالی و کشمکش در خانواده

اگر می‌خواهید به فرزندتان موبایلی بدهید تا همراهش باشد یا برایش تلفن‌همراهی بخرید، باید حواستان به مسئولیت‌پذیری او باشد. منظورمان این است که آیا کودک حواس‌جمع است و معمولا وسایلش را جا نمی‌گذارد یا گم نمی‌کند؟ بالاخره هرچه نباشد، موبایل‌ها قیمت کمی ندارند؛ به‌ویژه اگر فرزندتان تنها به مدل‌های رده‌بالا رضایت می‌دهد (که البته نباید بدهد!). خلاصه کنیم: احتمال گم شدن، دزدیده شدن یا آسیب دیدن گوشی را در نظر داشته باشید و به‌خاطر کم‌سن‌وسال بودن کاربر آن که دلبندتان باشد، این اتفاقات را بسیار محتمل‌تر از معمول فرض کنید. اگر خدای نخواسته اتفاقی بیفتد، علاوه‌بر ضرر مالی، ممکن است هم کودک آسیب ببیند و هم جو خانواده متشنج شود.

مسئله دیگر، هزینه‌های جانبی موبایل است. هزینه مکالمه و پیامک به‌خاطر کاربرد کمتر آن‌ها نسبت به گذشته، شاید چندان قابل‌توجه نباشد، ولی هزینه اینترنت که استفاده اصلی کودکتان خواهد بود، قطعا بالا خواهد بود؛ چراکه دانلود ویدیو و انیمیشن و بازی و کار با اینستاگرام و… حجم زیادی می‌برد، ضمن آنکه مسلما بچه‌ها به اندازه بزرگ‌ترها حواسشان به حجم مصرفی نیست و درواقع اصلا آن را مدیریت نمی‌کنند!

دراین‌میان کلاهبرداری‌های اینترنتی را هم نباید فراموش کرد که فارغ از سن‌وسال و سطح سواد و تجربه، هر روز، یا بهتر بگوییم هر لحظه، قربانیان زیادی می‌گیرند. لطفا حواستان به این مورد هم باشد و اطلاعات کارت بانکی را در اختیار کودک قرار ندهید یا درصورت لزوم کارتی را که مبلغ قابل‌توجهی در آن نگه‌داری نمی‌کنید به این منظور استفاده کنید.

• به خطر افتادن سلامتی

اصولا استفاده زیاد یا غیراصولی از موبایل، لپ‌تاپ، کامپیوتر و دستگاه‌های مشابه می‌تواند عوارض فراوانی داشته باشد. در مورد موبایل، یکی از نگرانی‌های همیشگی آن است که تشعشعات تلفن‌های‌همراه برای سلامتی کاربر و اطرافیان ضرر داشته باشد و در موارد شدید منجر به ابتلا به سرطان و شکل‌گیری تومور شود. البته سال‌ها است که تحقیقات در مورد عوارض این امواج روی بدن انسان ادامه دارد و به نتیجه‌ای قطعی نرسیده است، ولی به‌هرحال بهتر است جانب احتیاط را رعایت کنیم. انجمن پزشکان متخصص اطفال آمریکا (AAP) یکی از مراجعی است که درباره خطرات امواج موبایل روی سلامتی هشدار داده است.

زیاد نشستن پای دستگاه‌های دیجیتال و کم‌تحرکی ناشی از آن می‌تواند اضافه وزن و چاقی به‌همراه داشته باشد که خودش عامل بسیاری از بیماری‌ها است. مشکل دیگر نوری است که از نمایشگر رایانه و صفحه‌نمایش موبایل منتشر می‌شود. این نور، به‌ویژه طیف آبی آن، ترشح هورمون «ملاتونین» را در بدن کاهش می‌دهد؛ هورمونی که در تنظیم خواب نقش دارد. درنتیجه تا دیروقت کار کردن با موبایل و دستگاه‌های مشابه می‌تواند فرد را دچار بدخوابی و بی‌خوابی کند و کمتر از میزان خواب موردنیاز کودک بخوابد. برای همین توصیه می‌شود که ضمن استفاده از نرم‌افزارهایی که نور آبی صفحه را کاهش می‌دهند، از یکی-دو ساعت پیش از خواب از تلفن‌همراه استفاده نکنید. 

• آسیب‌های روحی-روانی

استفاده از فناوری علاوه‌بر ناراحتی‌های جسمی، آسیب‌های روحی هم می‌تواند به دنبال داشته باشد. در بخش مضرات موبایل برای نوجوانان به این آسیب‌ها بیشتر خواهیم پرداخت، ولی یکی از مشکلات شایع در مورد کودکان، قلدری مجازی (قلدری سایبری، آزار و اذیت سایبری یا سایبربولینگ) است. 

در قلدری مجازی، فردی ناشناس یا شناخته‌شده، پیام‌ها یا محتویاتی را در اینترنت با دیگران به اشتراک می‌گذارد که هدف او از آن‌ها، تخریب، تحقیر یا تهدید و تحت فشار گذاشتن دیگران است. حتی گاهی دامنه این قلدری‌ها به رفتارهای غیرقانونی خطرناک و جنایت نیز کشیده می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد که در آمریکا، آن دسته از دانش‌آموزان کلاس سوم تا پنجم ابتدایی که تلفن‌همراه مختص خودشان داشته‌اند، آسیب‌پذیری بیشتری دربرابر آزار و اذیت سایبری داشته‌اند و حتی در مواردی خودشان دست به قلدری مجازی زده‌اند.

مورد دیگری که به‌ویژه برای سنین پایین خطرآفرین است، مسائل جنسی است. کودک در فضای اینترنت می‌تواند در معرض مشاهده محتوای جنسی نامناسب یا سوءاستفاده قرار بگیرد و به رفتار جنسی نادرست تشویق شود. براساس آمار انجمن پزشکان اطفال آمریکا نخمین زده می‌شود که ۱۲ درصد از کودکان و نوجوانان ۱۰ تا ۱۹ ساله، از خودشان تصاویر جنسی می‌گیرند و برای دیگران ارسال می‌کنند.

• مشکلات اجتماعی

استفاده از موبایل می‌تواند برای کودکان پیامدهای اجتماعی هم داشته باشد. مثلا اصرار زیاد کودک بر پیام فرستادن برای هم‌کلاسی‌ها یا تماس‌های مکرر گرفتن با دوستانش ممکن است خاطر آن‌ها را آزرده کند و به روابط دوستانه دو طرف آسیب بزند. یا آنکه ارسال بعضی مطالب و اظهارنظرهای شخصی در شبکه‌های اجتماعی، احتمال دارد در آینده، حتی در سال‌های دور، گریبان فرد را بگیرد. نمونه‌های زیادی از این مسائل برای ورزشکاران، سیاست‌مداران و چهره‌های مشهور دیگر پیش آمده است.

نکاتی در مورد استفاده ایمن از تلفن های همراه برای نوجوانان

باید به نوجوانان خود در مورد نحوه استفاده مسئولانه از آن آموزش دهید و یا برای استفاده از موبایل قوانینی را در نظر بگیرید. در اینجا چند راه برای جلوگیری از عوارض گوشی برای نوجوانان آورده شده است:

• با نوجوان خود در مورد میزان قابل قبولی از زمان و هزینه برای استفاده از موبایل صحبت کنید.
• از آنها بخواهید هنگام رانندگی تلفن همراه خود را خاموش کنند.
• از آنها بخواهید قبل از خواب تلفن همراه خود را خاموش کنند تا برنامه خواب منظمی داشته باشند.
• به نوجوان خود بیاموزید که مکالمات کوتاه با موبایل می تواند به کاهش اثرات سوء آن کمک کند. آنها را تشویق کنید که مکالمات را به کمتر از 20 دقیقه در روز محدود کنند.
• اطمینان حاصل کنید که با محدود کردن استفاده از تلفن همراه خود، الگوی خوبی برای فرزندتان در استفاده از موبایل هستید.
• قانونی وضع کنید که استفاده از تلفن همراه حداقل یک ساعت قبل از خواب محدود شود.
• مطمئن شوید که نوجوانتان هنگام صرف غذا یا مهمانی های خانوادگی تلفن همراه خود را کنار می گذارد.
• اطمینان حاصل کنید که فرزندانتان روزانه مدتی را به فعالیت های بدنی مانند دویدن، بازی یا پیاده روی اختصاص می دهد. آنها را تشویق کنید در حین انجام چنین فعالیت هایی تلفن همراه خود را کنار بگذارند.

سوالات متداول درباره مضرات موبایل برای نوجوانان و کودکان

قسمت بعدی این مقالات به قوانین و توصیه‌هایی اختصاص دارد که با آن‌ها می‌توانید فرزند کودک یا نوجوان خود را به استفاده سالم و درست از گوشی‌های هوشمند تشویق کنید.

نظر شما در مورد مضرات گوشی برای نوجوانان و کودکان چیست؟ لطفا از ایده‌ها و تجربیات خود برای ما در قسمت کامنت‌ها بنویسید.

منبع:

nationwidechildrens

momjunction