راه‌های کنترل لجبازی در کودکان چیست؟

آیا بچه‌ی من لجباز است؟ چگونه می‌توانم بفهمم اکنون کودک من لجباز است یا مشکل دیگری وجود دارد؟ علت لجبازی کودک من چیست؟ در دانزی درباره‌ی تمام این موضوعات صحبت خواهیم کرد.

یک بار مادر یک کودک لجباز می‌گفت احساس می‌کنم از دست کارهای این بچه دارد موهای سرم سفید می‌شود. لجبازی کودکان و تاثیر آن را بر روی روان خود و او دست کم نگیرید. در قدم اول باید بدانیم تعریف درست لجبازی چیست و بعد به دنبال راهکار برویم.

تعریف لجبازی کودکان

لجبازی نوعی رفتار در کودکان است که باعث می‌شود کودکان از هر نوع کار و درخواستی سرپیچی کنند. حتی اگر این رفتار به نفع خود آن‌ها باشد و آن‌ها را از آسیب‌های مختلف محافظت کند. مثلا ممکن است که کودک از بستن کیف مدرسه خودداری کند، بدون اینکه هیچ دلیلی برای این کار داشته باشد. 

کودکان لجباز به دستورات والدین خود گوش نمی‌دهند و به آن‌ها عمل نمی‌کنند. بچه‌های لجباز تصمیم می‌گیرند که نگرش، رفتار و یا موضع خودشان در مقابل رفتارهای والدین خودشان تغییر ندهند. هر گونه التماس، اجبار و حتی صحبت کردن بر روی کودکان لجباز تاثیری نخواهد داشت. کودک لجباز هر کاری که دوست داشته باشد را انجام می‌دهد و توجهی به دیگر عوامل ندارد.

دلایل لجبازی کودکان

لجبازی یکی از انواع ناهنجاری‌های شخصیتی است که کودکان را به سمت تصمیم‌های اشتباه هدایت می‌کند. کودکان مبتلا به‌ترس شدید، معمولا رفتار ‌لجوجانه دارند. هنگامی‌که کودک مجبور به انجام یک کار و پیروی از لیست‌های مختلف قوانین می‌شود، شخصیتی به نام کودک لجباز ظاهر می‌شود. علت‌های مختلف لجبازی در کودکان، می‌توانند شامل موارد زیر باشند. 

1. ارتباط نادرست بین والدین و فرزندان

وقتی بین ارتباط والدین و فرزند مشاجرات مختلفی ایجاد شوند، ارتباط‌های نادرست نیز به وجود می‌آیند. کاملا مشخص است تصور کنید که اگر جو خانه‌ای متشنج باشد چه به روز این محیط خواهد آمد این ارتباط نادرست، می‌تواند به کودک صدمه وارد کند و کودک شروع به رفتارهای بد می‌کند که منجر به لجبازی می‌گردد. ممکن است والدین تصور کنند که در مورد آن چه صحبت می‌کنند، حق دارند و هیچ مشکلی وجود ندارد. اما باید بدانید که مشاجره‌ها و ارتباط‌های نادرست، یکی از سرچشمه‌های رفتارهای سرسختانه و لجوجانه کودکان است. 

2. ناپختگی 

بچه‌ها نمی دانند چه چیزی درست است و چه چیزی غلط. (همان ضرب‌المثل معروف که فرق دست چپ و راستشان را نمی‌دانند) بچه‌ها به سادگی از دیگران پیروی می‌کنند و چیزهایی که در اطرافشان اتفاق می‌افتد را درک می کنند. در مراحل اولیه، آنها به یک فرآیند یا روش می چسبند و سعی می کنند تا زمانی که واقعیت و حقیقت را درک کنند، همین کار را انجام دهند. بچه های نوپا در کاری که انجام می دهند مهارت زیادی ندارند یا مهارت کمی دارند. سطح بلوغ برای کودکان بسیار پایین است که منجر به رفتار لجبازانه می شود و تا زمانی که آنها به مهدکودک یا کلاسی در مدرسه می روند افزایش می یابد.

3. اشتیاق برای آزادی

بچه‌ها دوست ندارند که دیگران به خصوص والدین آن‌ها، فعالیت‌هایشان را کنترل کنند. آن‌ها دوست دارند که آزادی داشته باشند. اگر والدین سعی کنند که جلوی کودکان را برای انجام برخی از کارها بگیرند، کودکان برای اینکه نمی‌توانند کاری که دوست دارند را انجام دهند، احساس ناراحتی می‌کنند.  در این زمان است که رفتاری به نام لجبازی در کودکان به وجود می‌آید. 

4. مقایسه شدن با بچه‌های دیگر 

یکی دیگر از دلایل به وجود آورنده لجبازی در کودکان، مقایسه کردن کودکان با بچه‌های دیگر است. مقایسه نامناسب و غیر ضروری در میان کودکان، اصلا رفتار خوبی نیست و می‌تواند باعث ناامیدی و عصبانیت کودکان شود. دقت داشته باشید که کودکانی که با دیگر بچه‌ها مقایسه می‌شوند، هرگز برای اصلاح خودشان به جنبه مثبت مقایسه شدن، فکر نمی‌کنند. 

بنابراین، مقایسه فردی یا گروهی کودکان کارساز نخواهد بود، مگر اینکه کودکان مقایسه شدن را دوست داشته باشند و با آن موافق باشند. 

5. کنجکاوی 

همه چیز در این دنیا، برای کودکان تازگی دارد. کودکان همیشه کنجکاو هستند که بدانند در اطرافشان چه اتفاق‌هایی می‌افتند. ممکن است که این کنجکاوی، رفتار کودکان را به سمت و سوی لجبازی سوق بدهد. برخی از افراد می‌گویند که کنجکاوی کودکان برای کسب دانش بیشتر برای یک کودک در حال رشد خوب است؛ اما به هر حال این کنجکاوی می‌تواند باعث شود که کودکان برای دانستن جزئیات بیشتر، لجبازتر شوند. 

6. الگوی کودکان 

به غیر از همه علت‌های ذکر شده، والدین نیز یکی از دلایل اصلی ایجاد کننده رفتارهای لجبازانه در کودکان هستند. کودکان رفتارها، سبک‌های ارتباطی و اعمال والدین خودشان را مشاهده می‌کنند. الگوی غذا خوردن و خواب آن‌ها را یاد می‌گیرند. به صحبت‌های والدین گوش می‌دهند و از همه رفتارها، صحبت‌ها و اعمال والدین پیروی می‌کنند. 

بنابراین، اگر یکی از افراد خانه در مورد رفتارها و خواسته‌های خودش، لجباز باشد، بچه‌ها نیز می‌توانند با الگو گرفتن از این فرد لجباز شوند. 

خصوصیت کودکان لجباز 

کودکان بر اساس رفتارهای خاصی که دارند، می‌توانند لجباز و پرخاشگر به نظر برسند. از جمله خصوصیت‌های یک کودک لجباز شامل موارد زیر هستند:

تسلیم شدن در مقابل خواسته‌های آن‌ها

آیا تا به حال اتفاق افتاده است که درخواست‌هایی که از فرزندتان دارد به آشفتگی وی منجر شود؟ بچه‌ها چیزهای مختلفی می‌خواهند، ولی مسلماً والدین نباید همه چیز را به آن‌ها بدهند. کودکان باید عقل و اعتدال را بیاموزند. آیا اگر کودک شما چیزی که می‌خواهد را به‌دست نیاورد، شروع به پرخاشگری می‌کند؟ به طور مثال آیا کودک شما پس از اینکه چیزی را به دست نیاورد، از خوردن شام خودداری می‌کند و یا چیزهای مختلفی را می‌شکند؟ 

ممکن است کودک شما از گوش دادن به توضیحات والدین خودداری کند تا در نهایت شما تسلیم خواسته او شوید. این موضوع احتمالا نشانه این است که کودک پرخاشگر و لجباز شده است. 

تهدیدات نادیده گرفته شده

اگر فرزند شما لجباز است و برای اینکه به خواسته خودش برسد، پرخاشگری می‌کند، حتما شما تا به حال تهدیدهای زیادی را انجام داده‌اید. مثلا به آن‌ها اجازه نداده اید که شیرینی بخورند یا با دوستان خودشان بیرون از منزل بازی کنند. حتما متوجه شده اید که علی‌رغم تمامی‌تهدیدها و هشدارهای شما، فرزند شما همان کاری را انجام می‌دهد که دوست دارد. 

اگر تا به حال تهدیدهای مختلفی را بیان کرده اید، اما آن‌ها را به مرحله اجرا در نیاورده اید، وقت آن رسیده که از این به بعد از تهدیدها را اجرا کنید. این کارها برای رفاه آینده کودک شما هستند. 

شکایات مدرسه

ممکن است معلم مدرسه، از فرزند شما شکایت کند و در مورد بداخلاقی و عدم انجام امور مدرسه توسط کودک شما شکایت داشته باشد. ممکن است که کودک کارهایی را انجام دهد که معلم آن را منع کرده است. مثلا شکستن وسایل مختلف بچه‌ها، کتک زدن دانش‌آموزان و… از جمله نشانه‌های رفتار پرخاشگرانه کودکان هستند. 

شما و معلم مدرسه باید برای تنبیه فرزند هم نظر باشید. این رفتارهای بد باید در همان ابتدا رفع شوند تا والدین دیگر، از کودک شکایت نکنند. 

عدم سپاسگزاری

لازم است که کودکان از همان ابتدا، یاد بگیرند که سپاسگزار باشند. اکثر کودکان پس از آموزش دیدن یاد می‌گیرند که بگویند «متشکرم» و یا «لطفا». 

بچه‌ها باید از کاری که شما برای آن‌ها انجام می‌دهید، قدردانی کنند. آن‌ها باید برای هدایایی که دیگران به آن‌ها می‌دهند، سپاس‌گزار باشند. ولی اگر فرزند شما از گفتن کلمات مختلف سپاس‌گزارانه مانند متشکرم و لطفا، خودداری می‌کند و یا با افرادی که به کودکان هدیه می‌دهند،مانند یک بچه بی ادب رفتار می‌کند؛ وقت آن رسیده که برای اصلاح این رفتار، کاری انجام دهید. این موارد نشانه‌های قطعی رفتار ‌لجوجانه کودکان هستند. 

ایراد گرفتن از همه چیز

آیا فرزند شما با همه چیز مشکل دارد؟ ممکن است که کودک شما اگر غذا مطابق با میلش نباشد، گریه کند. یا اگر اسباب بازی‌هایی که برای کودک خریده اید، مطابق میل او نباشند، او عصبانی می‌شود. ممکن است متوجه شده باشید که اگر یک لباس برخلاف رنگ مورد علاقه آن‌ها را انتخاب کنید، کودک شما بد رفتار می‌کند و از شما عصبانی می‌شود. همه این رفتارها، نشان‌دهنده رفتار پرخاشگرانه و سرسختانه کودکان است. کودکان لجباز دوست دارند، هر چیزی که می‌خواهند را داشته باشند. این کودکان نمی‌توانند انتخاب‌های دیگران را بپذیرند.

 راه‌های کنترل لجبازی کودکان

کودکان 0 تا 12 ماه، کودکان 1 تا 3 سال و نوجوانان، می‌توانند دارای رفتار ‌لجوجانه باشند و این رفتارها احتمالا تا بزرگسالی ادامه پیدا می‌کنند. به عنوان یک پدر و یا مادر، بسیار مهم است که راه‌های را برای رفتار با کودک لجباز خودتان پیدا کنید. به طوری که بتوانید رفتارهای کودک خود را بدون ایجاد مشاجره و تنش، کنترل کنید. 

تربیت کودکان لجباز کار آسانی نیست. اگر نتوانید یک راه حل برای درمان لجبازی کودکان 3 تا 5 ساله کنید، ممکن است با مشکلات زیادی مواجه شوید. در ادامه چند راه حل برای درمان لجبازی با بچه‌ها را ذکر می‌کنیم. 

لجبازی کودک در غذا خوردن

بیشتر کودکان در مورد غذا و وعده‌های غذایی دمدمی‌ مزاج هستند سعی کنید بخش‌های کوچکی از غذای مختلف را برای کودک خود سرو کنید و به او اجازه دهید انتخاب کند که از چه چیزی بیشتر می‌خواهد بخورد. 

شما همچنین می‌توانید سعی کنید با تهیه دستور العمل‌های خلاقانه با مواد سالم، غذا را جذاب‌تر کنید. همچنین، سعی کنید به کودک خودتان اجازه دهید تا در مورد چیدن سفره، پختن غذا و … به شما کمک کند. پاداش دادن به کودکان، مانند دادن یک دسر مورد علاقه به آن‌ها پس از تمام کردن غذا، می‌تواند به کنترل این مشکل کمک کند. 

لجبازی کودک در لباس پوشیدن

یکی از دلایل رایج اختلاف میان والدین و کودک 3 تا 5 ساله و نوجوانان این است که هر بار که فرزند شما می‌خواهد چیزی بپوشد که برای موقعیت یا آب و هوای بیرون مناسب نیست، او را منع می‌کنید. یکی از راه‌های رفع این مشکل این است که لباس‌های فرزندتان را مرتب کنید و هر دو هفته یک بار لباس‌ها را عوض کنید. 

همچنین، لباس‌های نامناسب فصل را کنار بگذارید تا دلیل کمتری برای بحث و جدل وجود داشته باشد. هر زمان که می‌خواهید فرزندتان لباس عوض کند، دو یا سه لباس مختلف بچینید و از او بخواهید که انتخاب کند. با این کار آن‌ها از تصمیم گیری خوشحال می‌شوند و شما نیز عصبانی نمی‌شوید.

لجبازی کودک موقع خواب

با نزدیک شدن به زمان خواب، کودک شما شروع به دویدن می‌کند و سعی می‌کند آدرنالین را بالا ببرد. بنابراین ممکن است که کودک شما به راحتی به خواب نرود. 

بنابراین، حدود 30 دقیقه قبل از اینکه چراغ خاموش شود، موسیقی آرام بگذارید و نور خانه را کم کنید. تلویزیون را خاموش کنید و از کودکتان بخواهید لباس خوابش را بپوشد. 

درست قبل از اینکه کودک خودتان را به سمت اتاق خواب هدایت کنید، چند دقیقه با او صحبت کنید. از کودک خودتان بپرسید که آیا چیزی برای گفتن دارد یا خیر! می‌توانید یک سوال ساده در مورد اینکه امروز روز خوبی بوده است یا خیر، بپرسید.  

درمان لجبازی کودک نوپا

درمان لجبازی کودکان 0 تا 12 ماهه، با کمک در نظر داشتن موارد زیر امکان‌پذیر است. 

• نبردهای خود را انتخاب کنید

اگر فرزندتان سعی می‌کند که در بعضی از موقعیت‌های پیش پاافتاده، از شما سرپیچی کند، اجازه دهید که هر کاری که دوست دارد را انجام دهد. اگر او دوست دارد خودش لباس بپوشد، می‌توانید به او اجازه دهید که در آخر هفته‌ها که وقت خالی دارید، این کار را انجام دهد. کودک شما در این صورت احساس می‌کند که کنترلی بر روی رفتارهای خودش دارد. 

• پیشنهاد انتخاب‌ها

به کودک خود چند گزینه را پیشنهاد دهید تا در نهایت، کودک شما یکی از این گزینه‌ها را انتخاب کند. سعی کنید که بیش از دو گزینه به کودک خودتان ارائه نکنید. 

• از نه گفتن زیاد خودداری کنید.

همه بچه‌ها باید در مواقع مختلف، کلمه «نه» را بشنوند. ولی اگر دائما از این این کلمه استفاده کنید، ممکن است کودک شما لجبازتر شود. به جای اینکه به کودک خودتان بگویید «دویدن ممنوع»، می‌توانید به او بگویید که «باید راه بروی». این موضوع باعث ایجاد یک تعامل مثبت میان والدین و کودک می‌شود. 

به دنبال فرصت‌هایی باشید تا کودک خود را تشویق کنید تا کودک شما احساس نکند که همیشه تنبیه و منع می‌شود. 

• محرک‌های کودک خود را بشناسید! 

به طور مثال، اگر کودک شما در هنگام نشستن در صندلی ماشین، با شما دعوا می‌کند، می‌توانید او را سرگرم کنید تا بر روی صندلی بنشیند. می‌توانید به کودک خودتان توضیح دهید که اگر بر روی صندلی می‌نشیند، می‌تواند کتاب مورد علاقه خودش را داشته باشد و یا شما با نشستن او بر روی صندلی، موزیک مورد علاقه او را پخش می‌کنید. اگر باز هم کودک شما لجبازی می‌کند، دیگر به مذاکره کردن با او ادامه ندهید. 

• تسلیم نشوید!

تسلیم شدن در مقابل خواسته‌های فرزندتان در هنگام فریاد زدن، وسوسه برانگیز است. مخصوصا اگر بحث و جدل در میان یک جمع اتفاق بیفتد. اما بسیار مهم است که در موضع خودتان ثابت قدم باشید. وقتی تسلیم فرزندتان می‌شوید، به کودک خودتان یاد می‌دهید که عصبانیت و پرخاشگری او، او را به هر چیزی که می‌خواهد، می‌رساند. 

اگر در جمع هستید، فرزندتان را به جایی ببرید که مزاحم دیگران نشود. منتظر بمانید که کودک شما آرام شود و سپس با او صحبت کنید. 

روش درمان لجبازی کودکان

درمان شاید واژه‌ی درستی برای این مبحث نباشد ولی چون زیاد پرسیده می‌شود باید بگوییم که روش برخورد شما بهترین راهکار برای حل این موضوعات است. در صورتی که بتوانیم رفتار خود را کودکان لجباز تصحیح کنیم، می‌توانیم این مشکل را تا حد زیادی برطرف کنیم. نحوه برخورد با لجبازی کودکان، به صورت زیر می‌باشد. 

1. بحث نکنید!

کودکان لجباز همیشه آماده مشاجره هستند. بنابراین، والدین نباید این فرصت را به کودکان خودشان بدهند که با آن‌ها مشاجره کنند. سعی کنید که به حرف‌های فرزندتان گوش بدهید، به جای اینکه با او مشاجره کنید. حرف‌های خود با کودک خودتان را مانند یک گفتگو ادامه دهید. اگر نشان دهید که آماده گوش دادن به داستان کودک خودتان هستید،کودک شما نیز به حرف‌های شما بهتر گوش می‌دهد. 

2.  یک ارتباط ایجاد کنید. 

فرزندتان را به انجام کاری که نمی‌خواهد، مجبور نکنید. این موضوع فقط کودکان را سرکش‌تر و لجبازتر می‌کند. کودکان لجباز دقیقا همان کارهایی را انجام می‌دهند که نباید انجام دهند. بنابراین، اگر می‌خواهید فرزندتان تماشای تلویزیون را متوقف کند و تکالیف خودش را انجام دهد، سعی کنید که کمی‌با او تلویزیون تماشا کنید. 

این کار باعث می‌شود که رفاقت میان شما و فرزندتان افزایش پیدا کند. پس از گذشت مدت زمانی می‌توانید از کودک خودتان سوال کنید که آیا دوست دارد در هنگام خواندن کتاب، تکالیف خودش را انجام دهد و یا در کنار شما بنشیند و شروع به نوشتن تکالیف خودش کند. 

3. به او چند انتخاب بدهید.

اینکه به یک کودک لجباز بگویید که دقیقا باید چه کاری انجام دهد، باعث سرکش کردن کودک می‌شود. در عوض، شما می‌توانید گزینه‌های مختلف دیگری را پیشنهاد کنید تا از بین آن‌ها، یک گزینه را انتخاب کنید. این کار باعث می‌شود که کودکان بتوانند به صورت مستقل تصمیم بگیرند که چه کاری انجام دهند. 

برای جلوگیری از سردرگم شدن کودک خودتان، سعی کنید که انتخاب‌ها را محدود نگه دارید و فقط دو تا سه گزینه را به او پیشنهاد کنید. به عنوان مثال اگر قرار است که کودک اتاقش را تمیز کند، از آن‌ها بپرسید که دوست دارد دقیقا از کدام بخش اتاق شروع کند؟ 

4. از دیدگاه فرزند خودتان به قضایا نگاه کنید. 

از دیدگاه فرزندتان به موضوع مورد نظر نگاه کنید. سعی کنید بفهمید که چرا کودک شما، این گونه رفتار می‌کند. اگر قول داده‌اید که او را به پارک ببرید، ولی برای بد شدن آب و هوا، این کار را انجام نداده‌اید، به کودک خود توضیح دهید که چرا نمی‌توانید به قول خودتان عمل کنید. 

فرزند شما ممکن است این موضوع را فقط به عنوان یک وعده دروغ ببیند؛ اما قطعا توضیح شما در رابطه با اینکه چرا نمی‌توانید به پارک بروید و تعیین کردن یک زمان دیگر برای رفتن به پارک، وضعیت را نجات خواهد داد. 

5. آرامش در خانه حفظ کنید

مطمئن شوید که خانه شما مکانی است برای بروز احساس شادی، راحتی و امنیت در کودک شما. همانطور که بچه‌ها از مشاهده‌ها یاد می‌گیرند، در خانه با افراد مسن مودب باشند، آن‌ها احتمالا هر آن چیزی که می‌بینند را تقلید می‌کنند. بنابراین، ضروری است که آرامش خود را تا حد ممکن حفظ کنید و از بحث و جدل و توهین کردن به کودکان خودداری کنید. 

6. مهارت‌های مذاکره را در خودتان تقویت کنید. 

کودکان لجباز وقتی چیزی را درخواست می‌کنند، به سختی می‌توانند از خواسته خودشان دست بکشند. بنابراین، به جای اینکه بخواهید برای کودک خودتان قانون وضع کنید، سعی کنید که با آن‌ها مذاکره کنید. به عنوان مثال، اگر کودک شما اصرار دارد که به دو داستان قبل از خوب گوش دهد، سعی کنید که با او صحبت کنید و با او به توافق برسید که یک داستان را برای امشب و یک داستان را برای فردا صبح بگذارد. 

7. رفتار مثبت را تشویق کنید.

نگرش مثبت داشته باشید و الگو باشید. از کلمات نه، نمی‌توانم، نمی‌خواهم و … استفاده نکنید؛ چون کودک شما هم دقیقا از این کلمات استفاده می‌کند. به جای لجبازی کردن با کودک خودتان، با دیدی مثبت به قضایا و مسائل فکر کنید. 

سعی کنید که با پرسیدن سوالاتی از فرزندتان که دارای پاسخ بله یا نه است، با کودک خودتان یک بازی ایجاد کنید. سوالات خود را به گونه ای طراحی کنید که بیشتر اوقات پاسخ بله باشد. این بازی می‌تواند به کودک احساس شنیده شدن و قدردانی شدن بدهد. 

8. برنامه‌های خود را توسعه دهید. 

پایبندی به برنامه‌های روزمره و همچنین، برنامه‌های هفتگی می‌توانند باعث بهبود رفتارها و همچنین، عملکرد فرزند شما شوند. زمان خواب باید برای کودک تعریف شود تا کودک استراحت کافی برای انجام کارهای خودش داشته باشد. کمبود خواب می‌تواند باعث ایجاد مشکل‌های رفتاری در کودکان 3 تا 12 ساله شود. 

9. قوانین و عواقب وضع کنید. 

کودکان لجباز برای رشد، نیاز به قوانین و مقررات دارند. باید برای این کودکان، مرزهای خاصی تعیین شوند. تمامی‌انتظارات از کودکان باید در یک جلسه خانوادگی مطرح شوند. از فرزندتان بخواهید که در در مورد هر یک از قوانین و عواقب‌ها، نظر خودش را ارائه کند. 

سعی کنید که در زمان وضع قوانین و اجرای آن‌ها کمی‌منعطف باشید. در صورتی که کودک شما یک رفتار خارق العاده از خودش نشان می‌دهد، می‌توانید به او پاداش بدهید. این کار باعث می‌شود که کودک احساس کند در زمان انجام کارهای درست، از شما پاداش می‌گیرد. 

خب این مقاله هم به انتها رسید و ما تمام تلاش‌مان را کردیم تا بهترین راهکارهای را برای حل مشکلات لجبازی بچه‌ها و برخورد صحیح با آنها برای شما توضیح دهیم. نظر شما چیست؟ آیا چیزی هست که در این مقاله از قلم افتاده باشد. منتظر کامنت‌های خوب شما هستیم.

منابع:

wowparenting

indiaparenting

momjunction

parenting