آموزش نقاشی برای کودکان ۸ و 9 ساله با انواع روش ها و ابزارهای نقاشی

می‌خواهید به دلبندتان کمک کنید نقاشی کردن را یاد بگیرد؟ خوب جایی آمده‌اید! در این مقاله به سراغ فوت و فن‌های آموزش نقاشی به کودکان رفته‌ایم، با دانزی همراه باشید.

نقاشی هنری است که تقریبا همه‌مان در سال‌های اول زندگی سری به آن زده‌ایم و خب، تعارف که نداریم، به نحوِ عجیبی مهارت نقاشی بعضی‌هایمان هنوز در همان سطح دوران کودکی مانده است! جدا از بحث استعداد، مسائل دیگری هم در این پیشرفت نکردن نقش دارند که در این مقاله سعی می‌کنیم آن‌ها را برای فرزندان هنردوستمان حل‌ و فصل کنیم.

آموزش نقاشی برای کودکان 8 و 9 ساله

می‌شود گفت که همه بچه‌ها با ذوق هنری به دنیا می‌آیند، ولی همه‌شان این مسیر را ادامه نمی‌دهند؛ در اغلب اوقات، به‌خاطر آنکه به اندازه کافی برای پرورش دادن استعدادشان تشویق نمی‌شوند. برای نقاشی هم همین است و این اهمیت تشویق پدر و مادر و معلم‌ها را نشان می‌دهد. البته در کنار آن، داشتن یک معلم یا مربی کاربلد در زمینه نقاشی، می‌تواند کمک بزرگی به کودک بکند.

این‌ها ۱۰ راه موثر برای آموزش نقاشی به کودکان 8 ساله و 9 ساله هستند:

۱. از پایه شروع کنید

به فرزندتان اشکال هندسی ساده و طرز کشیدنشان را یاد بدهید. بعد سراغ اشیاء و موارد ساده مثل: خانه، درخت و حیوانات بروید. دراین‌میان:

• دلبندتان را تشویق کنید که از قوه تخیل و تصورش استفاده کند؛ مثلا با تبدیل درخت نقاشیش به یک هیولا! اگر جایی گیر کرد، سعی کنید با دادن ایده، راهش بیندازید.
• به او بگویید که اشتباه کردن اشکالی ندارد. هرچه نباشد، اشتباه بخشی از مراحل خلق هنر است.
• اضافه کردن ریزه‌کاری‌های بامزه به نقاشی‌ها یا داستان‌سرایی از آن‌ها می‌تواند برای کودک جذاب باشد.

۲. ابزارهای مختلف را به کار بگیرید

برای آموزش نقاشی برای کودکان ۸ساله با مداد رنگی و سایز ابزارهای نقاشی مثل: مداد شمعی، ماژیک، گچ، رنگ، رنگ انگشتی و حتی مواد غذایی، هم می‌توانید تنوع و جذابیت کار را بالا ببرید و هم به کودک اجازه بدهید که رنگ‌ها و بافت‌های مختلف را کشف کند. درهمین‌حین:

• کودک را تشویق کنید که خودش را محدود نکند و نگران رنگ یا شکل‌های «اشتباه» نباشد.
• سخت نگیرید. طبیعی است که کودک قدری کثیف‌ کاری داشته باشد و مثلا لباسش را رنگی یا کف خانه را گچی کند. یاد گرفتن، این چیزها را هم دارد. می‌توانید لباس کهنه تنش کنید.
• از او در تمیزکاری بعد نقاشی کمک بگیرید. مثلا بگذارید در تمیز کردن گچ‌ها از کف زمین کمک کند. سعی کنید این کار را برایش جذاب کنید؛ مثلا با افشانه آب، رنگ‌های انگشتی را از دستش پاک کنید.

۳. بوم‌های مختلف را امتحان کنید

در کنار کاغذ معمولی، نقاشی روی سطوح دیگر مثل مقوا، کاغذ نقاشی، کاغذ کرافت و حتی پارچه را هم امتحان کنید. این فرصتی برای کودک است تا با بافت‌ها و جنس‌های مختلف آشنا شود. نکات زیر را هم مد نظر داشته باشید:

• می‌توانید کودک را تشویق کنید که با خرده‌های پارچه و تکه‌های کاغذ نقاشی‌های خلاقانه بکشد.
• کمک کنید دست به ساختارشکنی بزند.
• می‌توانید یک «نقاشی پارتی» راه بیندازید که بچه‌ها با لوازم مختلف روی سطوح مختلف نقاشی کنند و تجربه کسب کنند.

۴. به کار، تحرک ببخشید

تحرک و جنب‌وجوش را در کنار نقاشی بگنجانید تا هم به سلامتی بچه‌ها کمک کنید و هم به تخلیه انرژیشان. چند ایده دراین‌مورد:

• مسابقه نقاشی برگزار کنید؛ مثلا با این مضمون که چه کسی می‌تواند یک موضوع را سریع‌تر بکشد.
• بازی «آن چیست که» یا «معلم میگه» را به‌جای کلمات، با نقاشی بازی کنید.
• خودتان طرح ناقصی بکشید و از فرزندتان بخواهید آن را تکمیل کند با برعکس.

۵. تجربه کردن را تشویق کنید

دلبندتان را تشویق کنید که با نقاشی‌هایش سراغ مسائل و روش‌های جدید برود و تجربیات تازه‌ای برای خودش رقم بزند. نتیجه کار ممکن است خودش را هم غافلگیر کند! برای این منظور:

• کودک می‌تواند بعضی چیزها را برخلاف روند معمول نقاشی کند؛ مثلا کشیدن درخت را از بالا شروع کند و بعد به پایینش برسد.
• فرزندتان را ترغیب کنید که گاهی از دست غیر غالبش (اگر راست‌دست است، از دست چپ و برعکس) استفاده کند یا با هر دو دستش همزمان نقاشی بکشد.
• بگویید که از زوایای مختلف و تازه هم به اطراف نگاه کند؛ مثلا درحالی‌که روی شکم دراز کشیده است.

۶. رقابت ایجاد کنید

بچه‌ها دوست دارند توانایی‌هایشان را به رخ دیگران بکشند؛ حالا چه در قالب یک مسابقه رسمی باشد یا در یک رقابت دوستانه خواهر و برادری. این‌طوری هم به ادامه دادن نقاشی تشویق می‌شوند و هم به تلاش برای بهتر شدن در آن. دو ایده دراین‌مورد:

• می‌شود در خانه، نمایشگاهی خودمانی برگزار کرد که بچه‌ها بتوانند کارهایشان را به نمایش بگذارند. برای برنده هم می‌توانیم جایزه‌ای مثل قصه شب در نظر بگیریم.
• همین مسابقه را می‌توانید برای همه اعضای خانواده برگزار کنید یا مسابقه‌ای با همکاری مدرسه تدارک ببینید.

۷. سراغ کاوش و ماجراجویی بروید

یک راه عالی برای جذابیت بخشیدن به نقاشی و آشنایی بیشتر کودک با محیط اطراف، این است که فهرستی از اقلام مختلف را به او بدهید و بگویید آن‌ها را پیدا کند و طرحشان را بکشد؛ مثلا یک گل، ابر، پرنده یا تابلوی راهنمایی را.

۸. موضوع نقاشی بدهید

اگر موضوعی برای کشیدن به ذهن فرزندتان نمی‌رسد، می‌توانید خودتان موضوعی به او پیشنهاد بدهید؛ مثل: خوراکی موردعلاقه‌اش، یک صحنه از کتابی که دوست دارد یا تصویری از خانواده.

۹. از تکنولوژی کمک بگیرید

اپ‌ها و وب‌سایت‌های زیادی وجود دارد که می‌شود در آموزش نقاشی به کودکان از آن‌ها کمک گرفت و با آن‌ها تمرین کرد. مثلا اپ Kids Doodle برای اندروید، Drawing for kids برای آیپد و Tux Paint برای ویندوز و اندروید جزو اپلیکیشن‌های معروف دراین‌زمینه هستند. وب‌سایت HelloKids هم کلی الگوی نقاشی برای بچه‌ها دارد.

۱۰. دفتر نقاشی بخرید

داشتن دفتر یا دفترچه نقاشی می‌تواند خیلی به کودک انگیزه بدهد. این دفترها در ابعاد و اشکال مختلف قابل تهیه هستند.

از چه سنی به کودکان نقاشی را آموزش دهیم؟

بیشتر بچه‌ها از یک سالگی یا نهایتا یک و نیم سالگی می‌توانند با مداد، کاغذ را خط‌خطی کنند و خطوط نامشخص بکشند. اما برای آنکه کودک بتواند نقاشی از روی اشیاء و مدل را آموزش ببیند، اغلب باید تا حدود ۵ سالگی صبر کرد. تا آن زمان، آموزش نقاشی به کودک به چیزهایی مثل: فراهم کردن وسایل، فضا، زمان و تشویق او محدود می‌شود.

آموزش نقاشی به کودکان پسر و دختر متفاوت است؟

مثل خیلی چیزهای دیگر، پسرها و دخترها در زمینه نقاشی کردن هم تفاوت‌هایی با هم دارند. اصلا بنا به تحقیقات، بینایی دو جنس هم با یکدیگر متفاوت است.

لئونارد ساکس، پزشک و روان‌شناس آمریکایی و نویسنده کتاب «چرا جنسیت مهم است؟»، از کسانی است که درباره تفاوت‌های ساختار چشم زن و مرد توضیح داده است. به‌طور خلاصه، شبکیه چشم با گیرنده‌های نوری خودش، نور را به سیگنال‌های عصبی تبدیل می‌کند. این گیرنده‌ها دو نوع میله‌ای و مخروطی دارند. مخروطی‌ها برای تشخیص رنگ، بافت، شکل و جزئیات اجسام استفاده می‌شوند و تعداد آن‌ها در چشم زنان بیشتر است. اینکه خانم‌ها نسبت به آقایان رنگ‌های بیشتری را تشخیص می‌دهند، یک دلیلش همین است. خانم‌ها همچنین از لحاظ دید پیرامونی و حافظه بصری، قوی‌تر هستند.

درآن‌طرف، گیرنده‌های میله‌ای به تغییرات نور، حرکت و شکل حساس هستند، ولی قابلیت تشخیص رنگ ندارند. چشم آقایان تعداد گیرنده‌های میله‌ایش بیشتر است، نسبت به حرکت حساسیت بیشتری دارد، درک عمقش بهتر است و دید دور قوی‌تری هم دارد. البته اختلاف بینایی بین دو جنس در حدود ۳۰ سالگی خیلی کم می‌شود، اما در حدود ۱۱ سالگی در بیشترین حد خود است.

اگر به بچه‌ها در سنین قبل از دبستان، وسایل نقاشی بدهیم، احتمالا دخترها تصاویری ایستا، رنگارنگ و پر جزئیات می‌کشند. در آن‌طرف، پسرها به‌طورکلی با سرعت بیشتری مشغول نقاشی خواهند شد و بیشترشان از رنگ‌های خاکستری، قهوه‌ای، آبی و مشکی استفاده خواهند کرد. موضوع هم احتمالا اتومبیل یا حیوانی در حال حرکت خواهد بود. پسرها بیشتر تمایل دارند که حس حرکت و پویایی را در نقاشی بگنجانند و دخترها بیشتر به دنبال به تصویر کشیدن جزئیات و استفاده از رنگ‌های مختلف هستند. 

خیلی اوقات مربیان مهدکودک، که اغلب خانم هستند، از نقاشی دخترها تعریف‌ و تمجید می‌کنند، ولی نقاشی کم‌ جزئیات و کم‌ رنگ‌ و لعابِ پسرها توجهشان را جلب که نمی‌کند هیچ، گاهی سرزنش را هم به‌همراه دارد. اما درست این است که از هر دو جنس بخواهیم که درباره چیزی که کشیده‌اند توضیح دهند و تعریف از کار پسرها را از قلم نیندازیم. اگر به نقاشی پسری دید منفی داشته باشیم، شاید سعی کند نقاشی‌های تر و تمیزی بکشد، ولی خلاقیت و اصالت او زیر سوال می‌رود. دراین‌بین می‌توانیم از نقاط قوت هر جنس برای جذب بیشتر بچه‌ها به نقاشی استفاده کنیم؛ مثلا با ویدیوها و مدل‌های ساختنی پسرها را سر ذوق بیاوریم با تصاویر پرجزئیات و دسته‌بندی عکس‌ها براساس رنگ و شکل، جذابیت کار را برای دخترها بالا ببریم.

مواد و ابزار برای آموزش نقاشی برای کودکان ۸ ساله و 9 ساله

تنوع مواد و ابزار نقاشی کودکان واقعا بالا است، ولی قرار نیست همه آن‌ها را تهیه کنیم؛ آن‌هم یک جا. می‌توانیم چندتا از این اقلام را بخریم و در کمد نگه‌داریم و به‌مرور هربار یکی از آن‌ها را به فرزندمان بدهیم.

این‌ها تعدادی از ابزار نقاشی کودک هستند:

• گواش: رنگ‌های این دسته اسم‌های مختلفی دارند: رنگ پوستر، گواش، تمپرا و… . این رنگ‌ها که سریع هم خشک می‌شوند، از ترکیب رنگ محلول در آب با چسب ساخته شده‌اند. این محصولات انتخاب خوبی برای بچه‌ها هستند؛ چون اغلبشان ترکیبات سمی ندارند، با آب تمیز می‌شوند و قیمتشان هم زیاد نیست.
• آبرنگ: آبرنگ که معرف حضور همه هست. جالب، بامزه، شاد و مناسب نقاشی، آزمایش و بازی. با آبرنگ، ترکیب کردن رنگ‌ها باهم لطف دیگری دارد.
• پاستل روغنی: پاستل روغنی شبیه به مداد شمعی است، اما نسبت به آن حالت خمیری‌تری دارد و با فشار کمتری روی کاغذ می‌نشیند. درعوض مداد شمعی مقاومت بالاتری دارد.
• ماژیک: بچه‌های کوچک میانه خیلی خوبی با ماژیک دارند؛ چه از نوع ضخیم یا نازک باشد و چه قابل شستشو یا غیرقابل شستشو. فقط دقت کنید که ماژیک‌های مناسب کودکان بگیرید تا مواد سمی نداشته باشد و ضمنا مراقب حمله بچه به دیوارهای خانه هم باشید!
• مداد شمعی: از گزینه‌های خوب برای زمانی که بودجه محدودی داریم. مدادشمعی برای بچه‌های کوچکی که هنوز راحت نمی‌توانند مداد در دست بگیرند، هم جواب می‌دهد.
• مدادرنگی: رفیق قدیمی بچه‌های قدیم و جدید. اینکه آیا کار درستی است که بچه‌های نوپا مداد دست بگیرند، جای بحث دارد، ولی طبیعتا هرچه بچه زودتر کار با مداد را یاد بگیرد، زودتر می‌تواند در نوشتن و نقاشی پیشرفت کند. علاوه بر مدادرنگی‌های معمولی، نوعی مداد هم داریم که به «۳ در یک» یا سه‌کاره معروف است. این مداد روی شیشه هم می‌نویسد، در تماس با آب عملکردی شبیه آبرنگ دارد و با یک دستمال مرطوب هم می‌شود آثارش را پاک کرد.
• خمیربازی: این دوست صمیمی بچه‌ها هرچند مختص نقاشی نیست، ولی مکمل خوبی برای این هنر محسوب می‌شود.
• کاغذ: کاغذ تنوع بالایی دارد و با قیمت‌های مختلفی عرضه می‌شود. برای شروع می‌توانید از دفتر نقاشی استفاده کنید. کاغذ را به شکل رول هم می‌شود خرید و صفحه‌ای بزرگ در اختیار بچه گذاشت، ولی اغلب مقداری کاغذ سفید، کاغذ کاهی و روزنامه کفایت می‌کند.
• چسب مایع: چسب مایع از ملزومات انواع کلاژ و کاردستی است. 
• قیچی: بچه‌ها معمولا از دو-سه سالگی، به‌شرط نظارت بزرگ‌ترها، می‌توانند با قیچی کار کنند. صد البته که قیچی باید از نوع بی‌خطر و ویژه کودکان باشد.
• نوار چسب: در کارایی بالای نوار چسب که شکی نیست. نوارچسب‌های رنگی هم برای تزئین و کلاژ جواب می‌دهند.
• استیکر: در زمان بچگی ما استیکر (به قول آن زمان، «عکس‌برگردان») خیلی طرفدار داشت. کلا بچه‌ها دوست دارند به هر چیزی که دم دستشان می‌رسد استیکر بزنند؛ به‌ویژه به کتاب و دفتر و دفترچه نقاشی.
• مهر و استامپ: مهر و استامپ کودکان، از آن وسایل باب میل دخترها است. فقط حواستان باشد که در و دیوار جوهری نشود.
• گچ: اگر بتوانید یک تخته‌سیاه کوچک برای فرزندتان جور کنید، می‌تواند با گچ‌های رنگی حسابی دلی از عزا دربیاورد. منتهی مراقب حساسیت به گچ و موارد اینچنینی باشید. 
• قطره‌چکان: قطره‌چکان‌های نسبتا بزرگ می‌توانند برای ترکیب رنگ به کار بچه‌ها بیایند.
• کاغذ رنگی: برای کلاژ و نقاشی به درد می‌خورد.
• مواد لازم برای کلاژ: خیلی چیزها مثل: کاموا، دکمه، تکه‌های پارچه، نخ و ماکارونی رنگی را می‌شود در کلاژ استفاده کرد.
• اکلیل: اگر با اکلیل و برق زدن‌های روی اعصاب آن مشکلی ندارید، می‌توانید با خریدن قلم اکلیلی، دل دلبندتان را شاد کنید!

انواع سبک های آموزش نقاشی به کودکان

بد نیست به دو نمونه از سبک‌های نقاشی کودکان سری بزنیم:

• آموزش نقاشی ساده با اشکال هندسی به کودکان

همان‌طور که گفتیم، با اشکال هندسی ساده می‌شود خانه و درخت و کلی شکل دیگر را درست کرد. ضمنا می‌توانید این اشکال را از کاغذهای رنگی ببرید و با چسب، کلاژ درست کنید.

• آموزش نقاشی چهره به کودکان

یکی از نکات کلیدی و دشوار در آموزش نقاشی چهره یا اصطلاحا پرتره، رعایت تناسب‌ها است؛ مثلا مردم معمولا سر و چشم‌ها را بزرگ‌تر از اندازه تصور می‌کنند. از کودک بخواهید خودش را در آیینه ببیند و بکشد و بعد سراغ نقاشی از مدل برود. 

روش های آموزش نقاشی به کودکان

حالا دو مثال از روش‌های آموزش نقاشی به بچه‌ها:

• آموزش نقاشی به کودکان با مداد رنگی

خیلی اوقات بچه‌ها از ۵ یا نهایتا ۸ سالگی به نقاشی با مدادرنگی تمایل نشان می‌دهند. با مدادرنگی می‌شود روی خطوط اصلی و سایه‌ها تمرکز کرد.

• آموزش نقاشی به کودکان با آبرنگ

استفاده از آبرنگ برای همه سنین مناسب است و به‌آسانی هم می‌شود وسایل آن را آماده و بعد جمع کرد.

تفاوت آموزش به کودکان در سنین مختلف

اگر بخواهیم سه بازه سنی اصلی را برای آموزش نقاشی در نظر بگیریم:

• آموزش نقاشی به کودکان ۱۵ ماهه تا ۵ ساله

سعی کنید نقاشی کردن را در برنامه روزانه فرزندتان بگنجانید. مدادشمعی‌های ضخیم و ماژیک‌های قابل شستشو، به دلیل قطور بودنشان، احتمالا برای بچه راحت‌تر باشند. معمولا از حدود ۲ سالگی، خط‌خطی‌های کودک کنترل‌شده‌تر می‌شوند.

در این بازه سنی از آموزش دادن نقاشی پرهیز کنید. درباره نقاشی‌ها با فرزندتان حرف بزنید، ولی چیزی را تحمیل نکنید و جلوی وسوسه اصلاح و درست کردن اشتباهات نقاشی‌هایش را هم بگیرید. مثلا اشکالی ندارد سبزه را بنفش بکشد یا اندازه آدم‌ها و خانه‌ها یکی باشد! اصرار به اصلاح کردن آن‌ها ممکن است به اعتمادبه‌نفس و روند یادگیری طبیعی کودک لطمه بزند. سعی کنید بیشتر بی‌طرفانه کارش را دنبال کنید. سوالات تشریحی از او بپرسید. برایش در خانه نمایشگاه بزنید و نقاشی‌های خوبش را نگه‌دارید.

• آموزش نقاشی برای کودکان ۵ تا ۸ ساله

از حدود ۵ سالگی می‌شود آموزش نقاشی از روی اشیاء و مدل را آغاز کرد؛ یعنی سوژه نقاشی به‌جای تخیل کودک، به دنیای بیرون تعلق داشته باشد. در این راه باید برای دلبندتان جا بیندازید که دارد مهارت جدیدی را یاد می‌گیرد و نیاز به تمرین زیاد دارد. البته انواع دیگر نقاشی را کنار نگذارید. از این سن استفاده از پاک‌کن بیشتر لازم می‌شود. 

از حدود ۶ سالگی بگذارید کودک چیزهایی را بکشد که قبلا هیچ‌ وقت نکشیده است. کمکش کنید مهارت مشاهده اشیاء را در خودش تقویت کند و مرزها و خطوط را به‌ درستی دنبال کند. بگذارید تمرین کند تا بدون نگاه کردن به کاغذ یا با کمترین نگاه، شیء مقابل خود را بکشد. اهمیت رسم خطوط راهنمای اولیه را برایش روشن کنید. سوال پرسیدن و راهنمایی کردن را فراموش نکنید. هر بار روی یک نوع ابزار نقاشی تمرکز کنید. 

بچه‌ها در این سن از اینکه نقاشی‌هایشان به داستان تبدیل شوند لذت می‌برند. می‌توانید فرزندتان را تشویق کنید که کتاب‌های کوتاه چند صفحه‌ای از آن‌ها درست کند.

• آموزش نقاشی به کودکان ۹ تا ۱۱ ساله

از این سن می‌شود روی فضاسازی تمرکز کرد. بچه‌ها در این بازه به پرسپکتیو و مسائل مشابه علاقه خاصی نشان می‌دهند و سراغ ترسیم خط افق، جزئیات دقیق و اشیاء همپوشانی‌ شده می‌روند. می‌توانید از دلبندتان بخواهید رسم اشیاء از سه زاویه مختلف را تمرین کند. برای تمرین سایه‌زنی هم چند شیء با رنگ خنثی را کنار هم بگذارید تا طرحشان را بکشد. رعایت تناسب‌ها هم مورد مهم دیگری است که به‌ویژه در پرتره به کار می‌آید.

از حدود ۹ سالگی بچه‌ها ممکن است به واقعی بودن نقاشی حساسیت زیادی نشان دهند و از دیدن نقاشی‌های خود دچار سرخوردگی شوند. نگذارید دلبندتان ناامید شود و روی اهمیت تمرین تاکید کنید. بگویید که همین احساس ناامیدی نشان می‌دهد که سطحش دارد بالاتر می‌رود. اگر فکر می‌کند که کارش خوب نیست، اتفاقا به‌خاطر پخته‌تر شدنش است.

در طرف‌های ۱۱ سالگی خیلی از بچه‌ها به کنار گذاشتن نقاشی فکر می‌کنند. آموزش بهتر و غنی‌تر و تشویق آن‌ها به امتحان روش‌های جدید می‌تواند به حفظ انگیزه‌شان کمک کند. می‌توانید پیشنهاد بدهید که سراغ انواع دیگر نقاشی، مثلا کمیک یا طراحی برود.

سوالات متداول درباره آموزش نقاشی کودکان

شما چه نظری در رابطه با آموزش نقاشی به کودکان دارید؟ منتظر خواندن ایده‌ها و تجربیات شما هستیم. لطفا برای ما در قسمت نظرات سایت دانزی بنویسید.

منبع:
myfirst

wikihow

karenwalstraconsulting

abrakadoodle

childhood101