چطور به اعتراض فرزندانمون جواب بدیم؟(قسمت 1 دوره فرزندپروری)

خیلی از والدین نمیدونن که واکنششون نسبت به اعتراض فرزندانشون چی باشه و چطور بهش جواب بدن اما این موضوع اهمیت بسیار بالایی در فرآیند تربیت فرزند داره و عدم آشنایی با این موضوع میتونه مشکلات زیادی رو در آینده برای فرزندانتون ایجاد کنه. در بخش اول مباحث فرزندپروری خانم زهرا پورکمالی مشاور کودک و نوجوان به این سوالات پاسخ خواهندداد.

– بنظرتون رفتار والدین در برابر اعتراض فرزندانشون باید چی باشه؟ اعتراضشون رو قبول کنیم یا نه؟

– اولین چیزی که در این مورد باید بهش توجه کنیم اینه که اعتراض کردن یعنی چی؟

گاهی اوقات کودکان رفتارهایی انجام میدن که با رفتار والدین مخالفه و این میشه اعتراض کردن؛ حالا اینجا یه سوال پیش میاد که کودکان از کی حق اعتراض کردن دارن؟ از زمانی که فرزندتون دو سالشه یعنی زمانی که شروع می‌کنه به حرف زدن، دیالوگ کردن و یه چیزایی رو خواستن حق داره که اعتراض کنه یعنی هم والدین میتونن اعتراض و درخواست کنن و هم کودکان و در این مورد بین دو طرف برابری وجود داره.

خب حالا با یک مثال این مورد رو برسی می‌کنیم:

مثلا گاهی فرزندتون میاد اعتراض میکنه که مامان من این غذا رو نمیخوام؛ بعد مامان میپرسه که چرا نمیخوای؟ مثلا میگه که بنظرم این تلخه یا خوشمزه نیست. بعد مامان ممکنه بگه که نه تو اشتباه می‌کنی یا این خیلی خوشمزس، یا حتی بگه همینه که هست باید همین رو بخوری.

خب تو این شرایط کودک فکر میکنه که من هرزمان که در مورد چیزی حرف می‌زنم یا اعتراض می‌کنم والدینم با من طوری برخورد می‌کنن انگار که من دارم اشتباه می‌کنم و این ممکنه درمورد غذا باشه، درمورد رنگ لباس باشه، درمورد سردی و گرمی هوا باشه یا هرچیز دیگه‌ای که والدین هرچیزی که توی ذهن خودشون هست رو به فرزندشون منتقل می‌کنن و نمی‌تونن اون مسئله رو از دیدگاه خود کودک درک کنن.

این باعث میشه که کودک فکر کنه که من دائما در اشتباهم و هرچی که بقیه میگن درسته؛ حالا این بقیه از مامان یا بابا شروع میشه و بعد کشیده میشه به جامعه یعنی اگه دوستم هم چیزی گفت نباید اعتراض کنم چون تا حالا هربار که اعتراض کردم اشتباه بوده.

حالا اینجا در روابط اجتماعی کودک مشکل ایجاد میشه مثلا مامان میاد میگه که فرزند من به دوستاش باج میده؛ هرچی که میگن میگه چشم و خب این یعنی فرزندتون نه گفتن رو بلد نیست و این از جایی شروع شده که یک موقعی به شما اعتراض کرده و شما قبول نکردین و این یعنی نه گفتن رو یاد نگرفته.

اهمیت این مسئله در برابر آسیب‌های جنسی و یا آسیب‌های دیگری که در فضای واقعی یا مجازی وجود داره مشخص میشه؛ مثلا کودک یا نوجوانی که قدرت اعتراض کردن نداره وقتی که یک نفر میخواد بهش آسیب بزنه یا حرفی رو بزنه او نمیتونه نه بگه؛ بخصوص برای کودکان این مشکل خیلی پررنگتره چون در مقایسه با بزرگسالان ابزارهای کمتری برای مقابله با دیگران دارن و این باعث میشه که نتونن نه بگن و آسیب ببینن و وقتی هم که آسیب میبینن چون می‌ترسن، {چون هیچ‌وقت حرف اونا مورد قبول واقع نشده} به کسی اطلاع نمیدن چون میدونن که اثر عکس داره و به سمت خودشون برمیگرده.

تا اینجا فهمیدیم که اعتراض کردن مسئله واقعا مهمیه اما اگر فرزند ما اعتراض کرد واکنش ما باید چی باشه؟

اولین چیزی که تمام والدین باید بدونن اینه که فرزندانشون حق اعتراض کردن دارند؛ پس هروقت چیزی گفت اولین کاری که می‌کنیم اینه که با تمام وجود گوش میدیم تا ببینیم اعتراضی که می‌کنه بجا هست یا نه؟ مثلا اعتراض می‌کنه که من این غذا رو نمی‌خوام (به نظرم خوشمزه نیست، دوست ندارم یا …).

در این جور مواقع ما میگیم که خب تو دوست نداری یا بنظرت بدمزه هست؛ بیا بریم ببینیم دیگه تو یخچال چی داریم؛ هرچی که هست بهش میدیم اما قرار نیست بریم یک غذای دیگه درست کنیم؛ اما به حس تو اهمیت میدیم، اون رو قبول می‌کنیم و در حدی که در توانمون هست باهات همکاری می‌کنیم.

در این جور مواقع ما میگیم که خب تو دوست نداری یا بنظرت بدمزه هست؛ بیا بریم ببینیم دیگه تو یخچال چی داریم؛ هرچی که هست بهش میدیم اما قرار نیست بریم یک غذای دیگه درست کنیم؛ اما به حس تو اهمیت میدیم، اون رو قبول می‌کنیم و در حدی که در توانمون هست باهات همکاری می‌کنیم.

اما گاهی هست که اعتراضی که فرزندتون می‌کنه بجا نیست و در این جور مواقع با توجه به این که ارزش‌ها و قوانین خانواده ما چیه با اون موافقت یا مخالفت می‌کنیم؛ مثلا میگه که من میخوام شب بیدار بمونم اما ما تو خونمون ساعت مشخصی برای خواب داریم. مثلا میگه من میخوام شب بیدار بمونم؛ فردا اردو دارم خوابم نمیبره؛ در این‌جور مواقع شرایط کودک رو در نظر می‌گیریم اما قوانین خونمون رو تغییر نمیدیم؛ تو اگه می‌خوای بیدار بمونی؛ بیدار بمون اما چراغ‌ها خاموشه یا وای‌فای قطعه.

در کل می‌خوام بگم که اعتراض کردن باید قبول بشه و حق اعتراض کردن به کودک داده بشه اما اینکه ما قبول کنیم یا رد کنیم رو باید با گفتگو مدیریت کنیم.

این قسمت اول از مجموعه نه قسمتی آموزش فرزندپروری بود که توسط مجموعه دانزی آماده شده است. ما در دانزی همه آن چیزی که برای آینده فرزندتون نیاز دارین رو در اختیارتون قرار میدیم. برای مطالعه قسمت‌های بعدی این مجموعه که در آنها به برخی دیگر از مشکلات شایع والدین در فرزندپروری پرداختیم اینجا کلیک کنین.